چکیده:
در مسافرتی که از تاریخ آبان و آذر 1376 به کشور هند داشتم،فرصتی پیش آمد تا به شهرهای بمبئی،دهلینو،کلکته و حیدرآباد سفر کنم،گروههای جغرافیا را در دانشگاههای معتبر جواهر لعلنهرو (J.N.U) و ملیه-اسلامیه در دهلینو و نیز دانشگاههای کلکته،حیدرآباد و بمبئی مورد بازدید قرار دهم و از نزدیک با استادان و دانشجویان آنها به گفتگو نشسته،با مشکلات آنان آشنا شوم.اگرچه جغرافیا در دانشگاههای هند پویا و سرافراز بنظر میرسد.برخی تصورات عمومی و تاریخی درباره ماهیت این علم،در باب غیر متخصصات این رشته،وجود دارد.هرچند اینجانب فقط از شش گروه جغرافیا در دانشگاههای معتبر هند بازدید کردهام،گزارش حاضر میتواند به عنوان نمونه،تصویری از وضعیت جغرافیا در هند ارائه دهد.
در اینجا لازم میدانم از مساعدت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی،رایزنی و نمایندگیهای فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در دهلینو،بمبئی و کلکته و نیز از سفارت جمهوری اسلامی ایران در دهلینو و سرکنسولگری ج.ا.ایران در حیدرآباد که امکان فرصت لازم را برای این دیدارها فراهم کردند،و نیز از مقامات،رؤسای گروهها،استادان و دانشجویان جغرافیا در دانشگاههای هند که با روی گشاده برخورد کرده،فرصت بازدید و تبادل نظر را برای یک استاد ایرانی فراهم کردند،تشکر و قدردانی کنم.
خلاصه ماشینی:
"دورهء دکتری تماما تحقیق درباره موضوع رساله است و دورههای آموزشی ندارد و دانشجوی متقاضی پس از اعلام پذیرش از سوی گروه جغرافیا و ارائه طرح تحقیق و پذیرش آن از سوی استاد راهنما و گروه میتواند رسما کار تحقیق خود را آغاز کند.
3 این گروه دارای بخشهای وابستهای نظیر مرکز سنجش از دور (ظاهرا برای اولین بار در گروههای جغرافیای هند)و نیز کتابخانه و بخش آرشیو است.
برخی از استادان آن مشهور هستند و دکتر مجید حسینی از جغرافیدانان معروف هند و صاحب آثار متعددی شامل مجموعه هفتجلدی جغرافیای انسانی، فلسفهء جغرافیا،جغرافیای کشاورزی و غیره در این گروه حضور دارد.
این گروه در آغاز تأسیس،معلم جغرافیا برای مدارس تربیت میکرد،ولی از سال 1941،دورههای تحصیلات تکمیلی را راهاندازی کرد و در حال حاضر،در مقطع کارشناسی ارشد 120 نفر،و در دورهء دکتری دانشجو دارد.
ضمنا شهر حیدرآباد مرکز اصلی سنجش از دور کشور هندوستان است و گروه جغرافیا نیز از این حیث،مجهزتر از دیگر گروههای مورد مشاهده به نظر میرسد.
2. گروههای جغرافیا از حیث تدوین اجرای برنامههای آموزشی و الحاق به دانشکدهها،از استقلال نسبی برخوردارند و جغرافیا به صورت یک رشتهء عمومی در مقاطع مختلف مطرح میشود،ولیهر دانشگهی گرایش تخصصی ویژهای را برگزیده است؛مثلا جواهر لعلنهرو در دو زمینهء جغرافیای سیاسی و مطالعات و برنامهریزی منطقهای و شهری و روستایی؛دانشگاه ملیه-اسلامیه در جغرافیای طبیعی و سنجش از دور؛دانشگاه حیدرآباد در برنامهریزی شهری و منطقهای؛دانشگاه کلکته در زمینه برنامهریزی محیطی؛دانشگاه چندیگر در زمینهء جغرافیای جمعیت و به همین ترتیب."