چکیده:
از زمان ایمائوئل کانت1(1724-1804)متفکران دینی،تلاشهای زیادی کردهاند که وجود خدا را از طریق اخلاق اثبات کنند،زیرا به خیال آنان،کانت و دیوید هیوم2،انتقادهای شکننده وکاری برا براهین نظری وجود خدا وارد کردهاند هیوم فقط انتقادهیی مطرح کرد و برهان جایگزینی ارائه نداد،ولی کانت هرچند عقل نظری راعاجز از اثبات وجود خدا میدانست و تمام براهین نظری را نارسا قلمداد میکرد،معتقد بود که ما میتوانیم از طریق اخلاق،وجود خدا را اثبات کنیم.ما به تقریرهای مختلف استدلال اخلاقی اجمالا اشاره میکنیم و سپس تقریر کانت را که متقنترین آنهاست مطرح میکنیم. ما در این مقاله سه اشکال به استدلال اخلاقی کانت وارد میکنیم: 1.این استدلال مشکلاتی برای آزادی انسان پدید میآورد. 2.این استدلال مبتنی بر کل نظام اخلاقی است که هر اشکالی بر آن این استدلال را به مخاطره میاندازد. 3.کمال اخلاقی یا تحصیل برترین خیر با ذهنی بودن زمان سازگاری ندارد.
خلاصه ماشینی:
"تقریر اول:اگر کسی قواعد اخلاقی را به عنوان اوامر و فرامین تعبیر کند،ممکن است از این امر و فرمان به وجود یک آمر اخلاقی استدلال کند.
در این استدلال مقدماتی به کار رفته است که برای روشن شدن،آنها را مجزا ذکر میکنیم: الف)ما هه در وجود خود به قوانین اخلاقی مطلق اعتراف میکنیم،مانند باید راست گفت،نباید ظلم کرد.
کانت بر آن است که اگر رابطه بین فضیلت و سعادت تحلیلی باشد،سعی در احراز فضیلت یعنی در این امر که اراده شخص کاملا مطابق با قانون اخلاقی باشد با جستجوی سعادت یکی میشود و سعادت نمیتواند مبنای قانون اخلاقی قرار گیرد.
بنابراین برای ایجاد سعادت باید خالقی را برای طبیعت فرض کرد که بتواند این هماهنگی را برقرار سازد،در نتیجه کانت اینچنین از امر اخلاقی به وجود خدا پی میبرد.
3. لازمه تصور خدا به عنوان هماهنگکننده فضیلت و سعادت این است که خدا انسانها را مجبور به عمل اخلاقی کند که در این صورت خودمختاری آنان را از بین میبرد.
حال فردی را که ملتزم به اوامر اخلاقی و به تعبیری انسان با فضیلتی است درنظر بگیرید که در جامعهای زندگی میکند که افرادی که با او سرکار دارند رفتار شایسته از خود نشان نمیدهند، یعنی آنان با رفتار و اعمال ناپسندشان سبب ناراحتی و عذاب این شخص میشوند.
بنابراین اگر خدا بناست که در تناسب سعادت با فضیلت نقش داشته باشد،باید انسانها را مجبور به همکاری شایسته کند که در این صورت خودمختاری آنان از بین میرود و اعمال نیز ارزش اخلاقی خود را از دست میدهند."