چکیده:
تغییرات زمانی و مکانی بارش از ویژگیهای اصلی اقلیم ایران میباشد.طبق آمارهای موجود،ایران بین سالهای 1966 تا 1974 دوره خشکی را پشت سر گذاشته،در حالی که بین سالهای 1974 تا 1983 دوره ترسالی داشته است.در مقاله حاضر تغییرات زمانی و مکانی مذکور برای سالهای 1966 تا 1998 محاسبه و ترسیم شده است.نتیجه این مطالعه نشان میدهد که سالهایی که میانگین بارش سالیانه برابر میانگین کل یا بیشتر است 14 سال و سالهایی که میانگین بارش سالیانه کمتر از میانگین کل است 19 سال میباشد.به عبارت دیگر،چولگی منحنی فراوانی میانگین بارشهای سالیانه به طرف بارشهای کمتر از میانگین میباشد.نتایج پهنهبندی تغییرات مکانی و زمانی بارش نشاندهنده 7 الگوی مکانی بارش و 7 الگوی زمانی بارش در سطح کشور است.
خلاصه ماشینی:
"در مجموع میتوان گفت که بیشترین مقدار چولگی منفی(60 درصد)در دوره 11 ساله اول قرار دارد که از نظر مکانی(شکل 4) این مقدار علاوه بر مناطق مرکزی در شمال و غرب ایران که به عنوان هستههای پربارش هستند به دلیل مقدار بالای انحراف معیار(بندر انزلی 455،ایلاک 244)است.
جدول 4 توزیع مکانی(درصد)چولگی دادههای بارندگی در دوره سالهای 1966-1998 میلادی (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 4 توزیع مکانی چولگی در ایران شکل 5 نشاندهنده تغییرات زمانی مجموع بارش سالیانه کشور در سالهای مورد مطالعه میباشد.
با توجه به نمودارهای حاصله،طبقهبندی بر اساس ترکیب مجموع بارش سالیانه،ضریب تغییرات و انحراف معیار به عنوان روشی که بیشترین تطابق را با واقعیتهای اقلیمشناسی بارش در کشور داشته جهت استخراج الگوهای مکانی بارشها مدنظر قرار گرفته است شکل 6 توضیحات مربوط به 7 الگوی حاصله به شرح زیر میباشد: (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 6 توزیع الگوهای مکانی بارش در کشور 1-رژیم بیابانی،2-رژیم مدیترانهای خشک،3-رژیم مدیترانهای نیمه خشک،4-رژیم نیمه بیابانی،5-رژیم مدیترانهای مرطوب،6-رژیم خزری نیمه مرطوب،7-رژیم خزری مرطوب.
در این روش با دخالت دادن متغیرهای میانگین بارش سالیانه،میانگین ضریب تغییرات و میانگین انحراف معیار،تعداد 7 نوع طبقهبندی بر اساس ترکیب متغیرهای میانگین بارش سالیانه، میانگین ضریب تغییرات و میانگین انحراف معیار صورت گرفته و در نهایت با توجه به نمودارهای حاصل،طبقهبندی یزین استخراج(شکل 7)و به شرح زیر ارائه شده است: (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 7 الگوهای زمانی بارش در ایران -الگوی اول:سالهای 75،78،79،80،84،87،88،61،93،94،95،96 و 98 با دامنه میانگین باش سالیانه 240-285 میلیمتر و ضریب تغییرات 72-80 درصد که با توجه به میانگین کل،جزء دوره نرمال است."