چکیده:
تولید ناب، یک فلسفه و نگرش جدید به تولید محسوب می شود که خواستگاه و زادگاه آن کشور ژاپن است. این رویکرد بعدها در اروپا و آمریکا رواج یافت و مورد استقبال بسیاری از کارخانجات خودروسازی قرار گرفت. در این روش تلاش می شود اتلاف به حداقل برسد و حداکثر بهره وری از تسهیلات و منابع انسانی و سرمایه به دست آید. مقاله حاضر، ضمن معرفی عوامل و ویژگیهای تولید ناب سعی دارد با استفاده از روش تجزیه و تحلیل ابعادی مدلی را ارایه دهد که میزان سازگاری کارخانجات تولیدی را با معیارها و ویژگیهای تولید ناب قیاس نماید. در همین راستا طی مطالعات به عمل آمده، عوامل تولید ناب به 9 عامل اصلی و 85 معیار فرعی تقسیم گردید و سپس یکپارچگی عوامل موثر بر آن، با استفاده از تکنیکهای آماری ضریب همبستگی، ضریب رگرسیون چند متغیره و فاکتور آنالیز مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یکی از ویژگیها و نوآوریهای این مقاله، کاربرد تولید ناب در کارخانجات تولید سفارشی است؛ چرا که اکثر پژوهشهای گذشته در کارخانجات خودروسازی که تولید پیوسته و براساس محصول دارند انجام شده است. جامعه آماری مورد پژوهش، گروه صنعتی سدید است که با برخورداری از چندین شرکت بزرگ تولیدی از جمله شرکتهای عظیم تولیدی کشور محسوب می گردد. نتایج به دست آمده حاکی از اهمیت بسیار زیاد سازماندهی و رهبری در تولید ناب است و عوامل دیگر از قبیل تکنولوژی اطلاعات و سیستم اطلاعات مدیریت، منابع انسانی، و مدیریت زنجیره تامین کنندگان به ترتیب از دیگر عوامل مهم در دستیابی به تولید ناب هستند. همچنین نتایج حاصل از فاکتور آنالیز بیانگر آن است که 9 عامل اصلی تولید ناب در مجموع به دو دسته کلی تقسیم می شوند که دسته اول شامل عوامل تکنولوژی اطلاعات، سازماندهی و رهبری، ساماندهی منابع انسانی، خرید و تدارکات، مدیریت زنجیره عرضه، مدیریت فرایند تولید، و مدیریت تعمیر و نگهداری و دسته دوم شامل مدیریت کیفیت جامع و مدیریت تجهیزات و سخت افزار می گردد.
خلاصه ماشینی:
"جدول 2 ضرایب اهمیت، اثر Beta و همبستگی معیارهای اصلی تولید ناب ضریب همبستگی با تولید ناب ضریب اثر رگرسیون ضریب اهمیت شرح عوامل فرعی شماره عوامل 85/0 167/0 4/9 تکنولوژی اطلاعات و سیستم اطلاعات مدیریت 1 93/0 253/0 7/17 سازماندهی و رهبری در تولید ناب 2 87/0 149/0 8/10 ساماندهی منابع انسانی و بهرهوری نیروی انسانی 3 75/0 107/0 8/10 سیستم خرید و تدارکات و کنترل موجودی 4 8/0 114/0 2/11 مدیریت تأمینکنندگان و عرضهکنندگان مواد و قطعات 5 41/0 024/0 6 مدیریت کیفیت و کیفیت جامع 6 8/0 16/0 3/15 مدیریت فرایند تولید 7 7/0 104/0 3/11 مدیریت تجهیزات و سختافزار تولید 8 83/0 098/0 5/7 مدیریت تعمیرات و نگهداری 9 3-5- اندازهگیری ویژگیها ومعیارهای اصلی و فرعی بهمنظور اندازهگیری درجه سازگاری 1 کارخانجات با عوامل تولید ناب، پس از شناسایی عوامل آن، سؤالاتی تدوین و براساس آن از کارشناسان کارخانجات تولیدی درخواست گردید که به سؤالات پاسخ دهند تا بدین وسیله میزان سازگاری کارخانه با عوامل ناب مورد اندازهگیری قرار گیرد."