چکیده:
متخصصان آمار معمولا اصطلاح "تحلیل چندمتغیری"را به روشی اطلاق میکنند که در آن همزمان از چند متغیر ملاک یا وابسته استفاده میشود.ولی محققانی که متخصص آمار نیستند تحلیل چند متغیری راتکنیکی میدانند که در آن از چند متغیر استفاده میشود‘حتی اگر هر تحلیل فقط با یک متغیر وابسته سروکار داشته باشد. تکنیکهای چند متغیری را میتوان به دو رده تقسیم کرد: الف)آنهایی که برای پیش بینی چند متغیری مناسب اندوب)آنهایی که برای تحلیل چند متغیری ماتریس های کوواریانس یا همبستگی به کار میروند. تکنیکهایی از قبیل رگرسیون چندگانه‘رگرسیون چندمتغیری‘تحلیل متعارف‘تحلیل واریانس چندمتغیری برای پیش بینی چندمتغیری بکار می روند. از جمله تکنیکهای تحلیل چند متغیری ماتریس کوواریانس عبارتنداز: تحلیل عاملی‘روابط ساختاری خطی‘تحلیل خوشه ای‘ومقیاس پردازی چندبعدی.اصول کلی هر یک از این تکنیکها در دو مقوله فوق الذکر در این مقاله مورد بحث قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
"متخصصان علم آمار معمولا اصطلاح تحلیلهای چندمتغیری را برای تحلیلهایی که در آن همزمان از چندمتغیر وابسته یا ملاک استفاده میشود بهکار میبرند(3:ص 2 و 14)، ولی بعضی از محققان که متخصص آمار نیستند از این اصطلاح برای هر تحلیلی که در آن از چند متغیر استفاده شده است، حتی اگر فقط یک متغیر وابسته یا ملاک موجود باشد، استفاده میکنند.
چنانچه چندمتغیر وابسته داشته باشیم(مانند نمرات آزمودنیها در چند آزمون متفاوت یا نمرات آنها در زیرآزمونهای یک مقیاس چندوجهی یا اندازهگیری یک خصیصه واحد در دفعات مکرر)، با تحلیل چندمتغیری واریانس سروکار داریم و این تحلیل را با علامت اختصاری AVONAM نشان میدهند{O6O}.
4. در مواردی که الگوی تفاوت بین گروهها در مجموعهای از متغیرها(تحلیل نیمرخها)موردنظر باشد لازم است از رویکرد چندمتغیری واریانس استفاده شود.
مثلا اگر سه متغیر وابسته داشته باشیم و اثر مورد بررسی جنسیت باشد(که دو سطح دارد و درجه آزادی آن 1 است)مقدار متغیرهای متعارف برای این اثر برابر با 1 خواهد بود.
در تحلیل رگرسیون وزن متغیرهای پیشبین برای نمونه مورد بررسی طوری استخراج میشود که بالاترین همبستگی را بین متغیر ملاک مشاهده شده و پیشبینی شده فراهمآورد{O16O}.
در تحلیلهای عاملی تأییدی بهطور آشکار درباره تعداد عاملها فرضی بیان میشود و برازش ساختار کوواریانس متغیرهای اندازهگیری شده با ساختار عاملی مفروض مورد آزمون قرار میگیرد.
تحلیلهای تأییدی مورد خاصی از رویکرد معادلات ساختاری است که در آن فقط مؤلفههای روانسنجی مدل ساختاری وجود دارند و برای دقیقتر ساختن ابزار اندازهگیری و ساختار عاملی آن بهکار میروند{O16O}."