چکیده:
پیدایش شهر به عنوان دومین انقلاب عظیم در فرهنگ انسان» پدیده اجتماعی
برجستهای است که موجب دگرگونی در روابط متقابل انسانها با یکدیگر شد. به همین
منظور آغاز شهرنشیتی نقطه عطفی در تاریخ اجتماعی انسان به حساب میآید. چنین
پدیدهای که قدمت آن به ۶ تا ۷ هزار سال میرسد در جرپان تحول خود از مجموعه
عوامل مختلفی مانند تحول اجتماعی» حکومت» فرهنگ و... تاثیر پذیرفته است. در
نتیجه چنین عواملی» شهرها به شکلیابی فضایی خاص در قلمروهای مختلف
جغرافیایی رسیده و روند پردامنهای را بطور مستمر در طول تاریخ طی کرده است. نتیجه
تداوم چنین تحولی در جریان دگرگونیهای اجتماعی» اقتصادی» فرهنگی» توزبع فضایی
و شکلیابی خاص شهرها در دورههای مختلف تاریخی است. این مقاله» نگرشی
مقدماتی بر این روند دارد و دیدگاههای مختلف را در این زمینه بازگو میکند.
خلاصه ماشینی:
این امر نهتنها امکان داد که تولید به اندازه کافی غذای قابل انبار کردن و زیاده بر مصرف فراهم شود بلکه باعث تراکم بیشتر جمعیت روستا و فراوانی محصولات کشاورزی گردید که خود موجب تسهیل در امر ذخیرهسازی مواد اولیه غذایی برای تامین خوراک شهری گشت.
خلاصه اینکه مقوله مازاد تولیدات کشاورزی،افزایش جمعیت،یکجانشینی، پیشرفت تکنیک،تولید مصنوعات متنوع،توسعه روابط کالایی به پیدایش دولت و بالمآل به تحول اجتماعی و دگرگونی فضایی امکان داده و نمود عینی آن به صورت یک پدیده نو که همانا ایجاد و توسعه شهرها است،به دومین انقلاب عظیم در فرهنگ انسان میانجامد.
شهرنشینی در بین النهرین در منطقهای با شرایط ویژه جغرافیایی با امکان دسترسی به یک فضای مستعد کشاورزی بوجود آمد که در آن مازاد تولیدات کشاورزی،چنان بود که در گذر زمان امکان میداد انسانها بتدریج به مشاغل تخصصی دست یابند و توسعه اجتماعی را موجب گردند.
همانطور که قبلا گفته شد به موازات مازاد تولید و تمرکز جمعیت در یک جا ضمن تعاون و همکاری بین روستاها،ایجاد یک مرکز قدرت در جهت کنترل سازمانهای اجتماعی ضرورت یافت که نتیجه نهایی آن ایجاد مراکز قدرت و عوامل مذهبی و پیدایش شهرها در این منطقه بود.
بدینترتیب مازاد تولیدات کشاورزی،افزایش جمعیت و یکجانشینی،پیشرفت تکنیک،تولید محصولات متنوع،توسعه روابط کالائی به پیدایش دولت و بالمآل به تحول اجتماعی و دگرگونی فضائی امکان داده و نمود عینی آن بصورت یک پدیده نو که همانا ایجاد و توسعه شهر میباشد منجر شده است.
بدینترتیب کانونهای اولیه پیدایش شهر و شهرنشینی هرکدام در تبعیت از شرایط جغرافیایی،نظامهای حکومتی شرایط اقتصادی و اجتماعی به ایجاد شهرها،تحول و توسعه آن و شکلیابی فضایی و شبکه شهری امکان میدادند.