چکیده:
علی رغم التزام جامعه جهانی به رفع بحران های زیست محیطی در اواخر قرن بیستم که در نشست ها، معاهدات و بیانیه ها اعلام شده است، این بحران ها کماکان جامعه بشری را تهدید می کنند. دانشگاه ها و موسسات پژوهشی نیز در این راستا تحقیقات بسیاری را به عمل آورده اند؛ و دولت ها با اجرای برنامه های حفاظتی در سطح ملی و همچنین همکاری های دو جانبه و چند جانبه بین المللی؛ و گروه های دوستدار محیط زیست با فعالیت های جمعی همگی برای حفاظت از محیط زیست تلاش می کنند، ولی این تلاش ها با دستاوردهای ناچیزی همراه بوده اند. از آن جا که دانشگاه ها و موسسات پژوهشی با تحقیقات و نشر نتایج آنها دو گروه دیگر را تحت تاثیر قرار می دهند، رفع نارسایی پارادایم های پژوهشی آنها، می تواند برای هدایت تلاش دولت ها و مردم نیز مفید واقع شود. این مقاله پارادایم متعالی را که بر اخلاق و فلسفه اسلامی حکمت متعالی مبتنی است و بر مطالعه بحران های زیست محیطی با کمک همزمان عقل، عرفان، اخلاق، قرآن و شریعت تاکید دارد، پیشنهاد می نماید.
خلاصه ماشینی:
"لذا،سه جنبه هستیشناسی،شناختشناسی وروششناسی پارادایم جدی دبه اینگونه تعریف میشود که انسانهاخصوصیاتی استثنایی دارند ولی باز هم در نظام محیط زیست جهانییکی از بسیارانند؛امور انسان تنها از عوامل اجتماعی و فرهنگی تاثیرنمیپذیرند،بلکه کنش و واکنشهای پیچیده در شبکه طبیعت نیز درامورشان تاثیر میگذارد،بطوری که اعمال انسانی میتواند پیامدهاییناخواسته به دنبال داشته باشد؛اگرچه مخترع بودن انسان و قدرتناشی از آن ممکن است تا مدتی باعث این توهم شود که ظرفیت توانوی را گستردهتر کند اما قوانین زیستبومشناسی بسیار نافذند ونمیتوان آن را منسوخ و یا بر آنها غلبه کرد31.
در چنین حالتی،عقل دو خصوصیت دارد:یکیهمراهی با شهود و دیگری همراهی با وحی36در همین رابطهعابدی به نقل از نصر مینویسد که اولین اقدام ضروری برای حفاظتاز محیط زیست،پایان دادن به نگرش پرستش گرانه به علم و فناوریجدید است زیرا نتیجه این وضعیت را میتوان در بحرانهایزیست محیطی مشاهده کرد که علی رغم سلطه دیدگاه علمی دربارهطبیعت،باز هم تمام تلاشهای انجام شده به منظور تدوین اخلاقزیست محیطی،تاثیر اندکی بر پیشگیری از نابودی مستمر محیط زیستطبیعی داشتهاند42.
همچنین معیار یا محک قضاوت درباره اثربخشی تفاسیر دکتر منصور شاهولی و همکاران:پارادایم اخلاقی-فلسفی متعالی در پژوهشهای بحرانهای زیست محیطی (به تصویر صفحه مراجعه شود)شکل 2-تعامل پویایی عمودی،افقی و مورب شناختشناسی با رویکرد فرا رشتهای(اقتباس از:7) علمی،آن است که این تفاسیر برپایهای محکم که ملهم از برهان واستدلال عقلی،مکاشفات درونی و شارع حقیقی اسلام و حکمتبرگرفته از رحمت الهی است،استوار باشد."