چکیده:
ژوهشی درباره معناشناسی واژة »تقوا« در قرآن کریم است. واژة تقوا و کلمات همخانواده آن در مجموع 258 بار به دو گونه فعلی و اسمی در قرآن استعمال شده است. نویسنده پس از بررسی ریشههای آن، به تبیین مفهومی و بررسی جنبههای صرفی کلمات مانند: »تقاة«، »واق«، »تقیّا«، »اتقی« و »المتقون« و همچنین نوع کاربرد آنها در قرآن پرداخته است. و در پایان نتیجه گرفته است: 1- مراد از »تقوا« در قرآن همواره یک معنی و مفهوم مشخص و قالبی نیست، بلکه زمینههای گوناگون و جنبههای کاربردی آن، در تعیین مراد نقش موثری داشته و به معنی و مفهوم آن شکل خاصی میبخشد.
2- »تقوا« در قرآن، زمینهها و موارد متعددی دارد و همواره منحصر به »تقوای الهی« نیست. 3- »تقوای الهی« نیز به نوبه خود، زمینههای گوناگونی دارد که شناخت این زمینهها با مراجعه به آیات مربوطه قابل بازیابی است. 4- »تقوای الهی« (به طور مطلق( به معنای خویشتن بانی از عذاب خدا به وسیله اطاعت از اوامر الهی و ترک نواهی اوست. 5- دستیابی و وصول به »تقوا« راهها و ابزار گوناگونی دارد که با مراجعه به آیات مربوطه و قراین موجود در آنها میتوان آنها را شناسایی کرد.
this article is an investigation of the term "self-restain" and its different application in the holy quran. firstly, the root of the term and its derivatives are considered and then the concept of each term and its derivatives in the verses of the quran are analayzed.
خلاصه ماشینی:
نمونه ای از آیات قرآنی را در این زمینه بیان داشتیم و اینک به ذکر چند نمونه دیگر می پردازیم: (وان کنتم فی ریب مما نزلنا علی عبدنا فاتوا بسورة من مثله… *فان لم تفعلوا ولن تفعلوا فاتقوا النار التی وقودها الناس والحجارة اعدت للکافرین* وبشر الذین آمنوا وعملوا الصالحات ان لهم جنات تجری من تحتها الانهار… ) بقره / 25 ـ 23 روی سخن آیه ها، با کسانی است که به قرآن ایمان نیاورده و به آن شک دارند، خداوند آنان را دعوت به همانند آوردن کرده آن گاه می فرماید: (اگر درمقام همانند آوردن نتوانستید یک سوره همانند قرآن بیاورید، که هرگز نخواهید توانست، پس شک و تردید نسبت به قرآن را ازخود بزدائید و با ایمان آوردن به قرآن در برابر آتشی که هیزم و آتش افروز آن مردم و سنگها هستند و برای کافران آماده شده است، وقایه برگیرید.
نکته سوم: با توجه به این که دوری کردن، پروا داشتن و پرهیز کردن از امور ناشایست وناگوار در حقیقت، خویشتن بانی و نگهداری خود در برابر آن امور است، برخی از اهل لغت حذر کردن و پروا و پرهیز را مترادف وهم معنی با اتقاء دانسته وگفته اند: (واتقیت الشئ… : حذرته) 26 با توجه به این نکته، عباراتی مانند (اتقوا الله) را که ترجمه آن برحسب معنای لغوی عبارت است از: (دربرابر عذاب خدا وقایه برگیرید یا خویشتن را ازعذاب الهی نگه بدارید) ، می توان این گونه ترجمه کرد: از عذاب خدا بپرهیزید(پروا کنید، حذر کنید).