خلاصه ماشینی:
"وی زیر عنوان«سلطنت مشروعه»حکومت«مسلمان ذی شوکت»را طولانیترین تجربهء علمی تاریخ تشیع در ایران برآورد کرده،و تقریرات اشخاصی چون علامه مجلسی،میرزا ابو القاسم قمی،سید جعفر کشفی،شیخ فضل الله نوری و حاج شیخ عبد الکریم حایری را به عنوان نمونههای طرز برخورد اکثریت علمای شیعه با دولتهای حاکم زمان ذکر میکند.
2-برخورد با عارف سیاست آشنا از شاگردان مکتب ملاصدرا در قم،به نام میرزا محمد علی شاه آبادی،در سال 1306 شمسی که دروازهء دیگری از روحانیت و تهذیب اخلاقی برای گام زدن به سوی قدرت روحانی(و سپس سیاسی)را در قالب انسان کامل به روی آقای خمینی گشود.
این زمانیست که آقای خمینی در حوزهء نوبنیاد قم زیرنظر آیت الله حاج شیخ عبد الکریم حایری فقه و اصول میخواند؛ضمنا از درس حکمای حاشیهنشین زمان چون سید علی اکبر یثربی،میرزا جواد آقا ملکی تبریزی و گاه از محضر سید ابو الحسن رفیعی قزوینی و سرانجام میرزا محمد علی شاه آبادی نیز استفاده میکرد.
36 جالب است که با آن که نخستین نوشتههای آیت الله خمینی همه زمینهء عرفانی دارند، خود ایشان در حوزهء علمیهء قم به عنوان یک«عارف»با«حکیم»شناخته نشده بود.
جالب است که آقای خمینی در این جا برای نخستین بار«ولایت عدول مؤمنان»را در صورت دسترس نبودن فقیه مورد بحث قرار میدهد و ولایت آنان را در امور حسبی به طور محدود روا میشمارد؛چون شارع راضی نمیشود که دیگران به اندازهء فقیه ولایت داشته باشند(ص 501).
آقای خمینی بحث را با واژگان منطقی آغاز میکند،و برای نخستین بار ولایت فقیه را«یک امر بدیهی» میخواند: «ولایت فقیه»از موضوعاتیست که تصور آنها موجب تصدیق میشود و چندان به برهان احتیاج ندارد."