چکیده:
از زمره حکمای نامدار قرن یازدهم هجری قمری،حکیم ابو القاسم میرفندرسکی است که علاوهبر علو مقام فلسفی،از بزرگان اهل معنا و عرصهء عرفان نیز به شمار آمده است.قطعهء منظوم بجای مانده از او معروف به«قصیدههء یائیه» حاوی مضامین بلندیست که چند شرح مفصل و مختصر را به خود اختصاص داده است و علاوهبر آن افق جدیدی از ذوق و مشرب فکری سرایندهء آن را به نمایش میگذارد.استاد و مدرس حکمت مشاء،عارف قلندر و شارح آثار متصوفه،متبحر در علم کیمیا و دانشهای باطنی و بالاخره حکیم صاحب ذوق و سرایندهء توانای اشعار حکمی گوشهای از اوصافی است که صاحبان تراجم و رجال در حق این چهرهء نهچندان شناخته شدهء عصر صفوی آوردهاند.پیچیدگی شخصیت میر چنان است که قضاوت در خصوص مشرب فکری وی را دشوار میسازد و یکی از جهات آن مضامین قصیده یاد شده است که در این نوشتار ضمن بازخوانی فقراتی از آن،وجوهی از ذائقهء حکمی این چهره بزرگ عرصهء فلسفه و عرفان اسلامی را ملاحظه خواهیم کرد
خلاصه ماشینی:
"مهم و مناقشه برانگیز میان حکما باز میگردد و آن مسئله عبارت است از اعتقاد به وجود حقایق مثالی،ارباب انواع و ذوات معقول به سبک و مشرب افلاطون و حکمای اشراق،درعینحال
استاد فقید«سید جلال الدین آشتیانی(ره)»در این زمینه قویا به مشرب مشایی میر تأکید
نیز مزار وی برای اتباع برخی فرق صوفیه و اهل معنا بسیار حائز اهمیت است و از زمره
با نگاهی به فهرست آثار و نوشتههای میر نیز این معنا قوت مییابد که مشرب فلسفی میر
قصیدهء یائیه نیز تنوع تمایلات فلسفی و عرفانی میر دیده میشود و بر همین مبناست که
تلفیق مشارب و مسالک حکمی گوناگون را نیز به خود اختصاص داده است.
پس از ملا صدرا نیز استمرار این سنت فکری در چند نسل از حکما که
امکان قضاوت صریح و روشن دربارهء مشرب میر را دشوار ساخته است و به همین سبب قصیدهء
درمییابد به زبان یا قلم میآورد و حتی از قید تکلف نیز خود را آزاد میبیند: لفظ را مانندهء این جسم دان معنیش در اندرون مانند جان
با این اوصاف گویی حکیم شایستهترین زبان برای بیان حقیقت مراد خود را شعر و قالب منظوم
صورت گیرد،نمونه آشکاری از پیوند میان حکمت و شعر است و تأکید بر این معناست که لفظ
میر نیز از زمره حکیمانی است که لطائف حکمی و معانی عرفانی را در قالب نظم به
در تکوین برخی منظومههای اهل حکمت و عرفان نیز خود را نشان میدهد چنانکه حتی
معروف به«نوشتههای هرمسی»یاد کرد که خود در پیدایش تمایلات عرفانی و نوشتههای رمزی و کنایی در تاریخ حکمت اسلامی بسیار مؤثر بوده است."