چکیده:
با وجود احاطه و دقتی که محمد اقبال، مصحح و محشی کتاب راحه الصدرور راوندی، در
تصحیح و توضیح آن داشته است و نیز استدراکات عالمانه شادروانان مجتبی مینوی و علامه
محمد قزوینی، در متن چاپ شده موجود، اغلاط متعددی دیده میشود.در این مقاله سعی
شده، صورت صحیح غلط های چاپی و نیز تصحیحات قیاسی، با استناد به موتون معتبر و دست
اول، مطرح شود.البته، برخی از تصحیحات نیز بر اساس تأمل و تعمق در متن کتاب و
ساختمان صرفی و نحوی و ویژگیهای سبکی آن است که همراه با توضیح و دلیل ارائه شده
است.در قسمت اشعار، فهلویههای کتاب معنا شده، چند جمله و کلمهای هم که برای مصحح
نا مفهوم بوده، شرح شده است.
خلاصه ماشینی:
"بیت اخیر در نسخه چاپی دیوان مجیر به صورت زیر ضبط شده است:بهر آحاد و شاقان تو از شکل هلالنقره خنگ چرخ را زین زراندون کردهاند(2/ص 305)چشم بد دور زشاهی که بد اندیش از اوکاینا من کان هر کس که بود در محنست(7/ص 311)بدین صورت که بیت در راحه الصدور ضبط شده، در مصرع دوم حشو ملیح یا بدل دیده میشود؛چه کاینا من کان هم به معنای هر کس که بود یا هر کس که باشد، هست و با هر کس که بود که در واقع ترجمه فارسی آن است، حشو ملیح و بدل است.
نتیجهتک نسخهای که مرحوم محمد اقبال برای تصحیح راحه الصدور و آیه السرور راوندی در اختیار داشته، بعضا دارای اغلاطی هست، هرچند که از لحاظ تاریخ کتابت به زمان حیات مؤلف نزدیکتر بوده است، زیرا اغلاط متعدد و فاحشی در ضبط اشعار شاعرانی چون فردوسی، نظامی، مجیر الدین بیلقانی، اثیر الدین اخسیکتی و دیگران وجود دارد و نیز اغلاطی در نثر کتاب هست، نیاز به تصحیح مجدد دارد.
هر چند که برای دست بردن و جرح و تعدیل در یک متن ادبی-تاریخی مثل راحه الصدور وجود نسخه یا نسخی دیگر بایسته است، اما به صرف این که هیچ نخسهای در داخل کشور موجود نیست، نمیتوان به رفع اغلاط و مبهمات کتاب اقدام ننمود که اگر چنین اقدامات و پژوهشهایی صورت نگیرد، سالها خوانندگان متون دلنشین ادبی و تاریخی فارسی مجبور به مطالعه متون مغلوط خواهند بود."