خلاصه ماشینی:
(به تصویر صفحه مراجعه شود) مقاله درباره فردوسی و شاهنامه دکتر احمد خاتمی* در این مقاله زندگی فردوسی و شاهنامهء او که از شاهکارهای ادبیات ایران و جهان به شمار میرود،به اجمال بررسی شده است.
علل دیگری نیز در باب نفرت محمود از فردوسی در میان بود و در رأس همهء آنها،یکی تشیّع فردوسی است که به زعم محمود متعصّب سنی مذهب،در زمرهء بزرگترین گناهان و جنایات بود،و دیگر اظهار محبت شدید فردوسی نسبت به ایران قدیم و پادشاهان بزرگ عجم است،که گویا محمود خود را از همهء آنان فزونتر میشمرد و به خوی ترکانهء خود،با نژاد ایرانی و افتخارات او دشمنی میورزید و ظاهرا از دشنامهای شاهنامه به تورانیان خاطری آزرده داشت و بعید نیست که تخلیط معاندان نیز در رنجش محمود از فردوسی و محروم گردانیدن وی مؤثر بوده باشد»(صفا 1363:185-187).
این اختلاف به دنبال اختلافی است که در تاریخ تولد و مرگ شاعر و نیز زمان سرودن شاهنامه وجود دارد.
اتّفاق را،یکی از دوستان او در این کار با وی یاری کرد و نسخههایی از شاهنامهء ابو منصوری بدو داد و فردوسی از آن هنگام،واقعا به نظم شاهنامه دست برد،بدین قصد که کتاب مدوّن و مرتّبی از داستانها و تاریخ کهن ترتیب دهد»(صفا 1363:179).
البتّه باید توجّه داشت که آنگونه که از متن شاهنامه و تحقیقات پژوهشگران برمیآید،ذکر نام راویان، دالّ بر اینکه فردوسی خود شخصا مطالب را از دهان راویان شنیده باشد،نیست؛بلکه نقل از این راویان براساس متون یا مستند به ادبیات شفاهی روزگار شاعر بوده است.