خلاصه ماشینی:
"گاهی سرعت بادهای سطحی تدریجا زیاد میشود تا جایی که بعد ازبههرظهرها خودبخود به حداکثر سرعت ممکن میرسد و میانگین گرمای سطح زمین نیز به بالا- ترین شدت خود میرسد،و وزش جریانهای هوائی بالارونده و پایین رونده به اوج خود میرسد،سپس سرعت بادها با نزدیکی شب و در طول آن روبه کاهش میگذارد تا به پایینترین حد خود اندکی قبل از طلوع خورشید میرسد13.
اما مرزوقی اصفهانی میگوید:این بادها در حجاز و نجد صحیح است زیرا که باد شمال از شام و باد جنوب از سوی یمن به سمت ایشان میوزد و لیکن در هر سرزمینی این مسئله درست نیست.
با توجه به مطالب بالا باد شمال در لطافت و تعدیل هوای بسیاری از شهرها مؤثر بوده است،همچنانکه در ایران هم وزش این باد باعث لطافت و خنکی هوا میشده است و در ادبیات ایران نیز واژه شرطه، (27)-کتاب الانواء.
مسعودی میگوید،که این بادها در مصر به مریسیه معرف میباشند، زیرا از سرزمین مریس از آغاز سرزمین نوبه در بالای نیل،که همان صعید مصر است،میوزد و آن بادی است سرد،که ابرها را میبرد و هوا را پاکیزی میکند81.
مسعودی بیان میکند که دریانوردان و بازرگانان مسلمان،زمانی که خورشید در برج قوس یعنی در نیمهء دوم از ماه تشرین دوم و آغاز ماه کانون اول بوده،در قسمتهای غربی اقیانوس هند دریانوردی میکردند، و کشتیهایی که قصد مسافرت به چین را داشتند،قبل از شدت گرفتن باد- های خلیج فارس در ماه ایلول و تشرین اول و شدت و غلیان وزش بادهای عرب و اقیانوس هند را طی کرده و در تشرین دوم از بادهای موسمی زمستانی شمال شرقی استفاده میکردند."