چکیده:
از مسئله شهادت، چگونگی و آثار شهادت گروهی از برگزیدگان از انسانها در قرآن برداشت های مختلفی صورت گرفته است که عمده دیدگاه ها معطوف به ثمر بخشی شهادت انبیاء و اوصیاء در آخرت و صحنه قیامت می باشد، اما به نظر می رسد با وجود شواهدی متقن قرآنی، روائی باید پذیرفت که مسئله شاهد بودن گروهی از انسانها در دنیا و آگاهی یابی الهی ایشان از اعمال و باطن امور انسانها دارای پیامد دنیوی و زمینه تحقق امری مهم و اساسی است که بنای آفرینش و دستگاه عظیم و مستحکم ارسال انبیاء و نصب اولیاء بر آن استوار و قوام یافته است یعنی موضوع هدایت و کمال بخشی و رساندن هر چیز به سرانجام شایسته او، امری که خداوند متعال تنها خود را تحقق بخش آن دانسته است. نقش شاهدان بر اعمال انسان ها در این میان واسطه بودن ایشان در تحقق گونه ای از هدایت الهی است، هچنان که انبیاء واسطه هائی الهی میان انسانها و خداوند سبحان در دریافت و انتقال پیام های خداوند متعال در عرصه هدایت تشریعی می باشند. در این نوشتار با بررسی تفاسیری که در ذیل آیات مربوط به شهادت صورت گرفته پس از نقل و نقد برخی از دیدگاه ها، نظر برگزیده مبرهن گردیده است.
خلاصه ماشینی:
"1 گذشته از آن ایشان گاه احادیثی را ذکر میکند که در آن کاملا یک بحث کلامی بین متکلم شیعی و غیرشیعی مطرح شده که به عنوان نمونه میتوان به حدیث مناظرۀ هشام بن حکم2 و عمر بن عبید3 در امامت(کلینی،کافی1369/ ح 3)اشاره نمود که در آن حضرت با سؤال از هشام در مورد این مناظره به اصحاب خود آداب مناظره را تعلیم میدهند،در ذیل حدیث آمده است که: یا هشام من علمک هذا؟قلت:شیء اخذته منک و الفته.
ایشان پس از ذکر این نمونهها اشکال کلی در مورد تمامی این موارد را اینگونه پاسخ میدهد که: و من کانت الدنیا کلها له فغلب علیها ثم اعطی بعضا فجائز له ان یأخذه(صدوق، عیون اخبار الرضا ج 173/2) از این نمونهها که شبیه به آن در کتب شیخ صدوق بسیار یافت میشود میتوان به صراحت دریافت که نظریۀ حدیثگرایی صرف و عدم مشی عقلانی توسط ایشان کاملا بیاساس بوده و عقل نظری همانند عقل عملی در تمامی کتب حدیثی و در کنار نقل روایات مورد عنایت و توجه و اعتماد محدثین امامیه بوده است و چگونه غیر این ممکن است در حالی که به تعبیر شیخکن: اللهو القطب الذی علیه المدار شیخ کلینی در طریق احیای مدرسۀ کلام اهل بیت در اصول کافی کتابی با عنوان توحید قرار داده و ابتدای آن را با بحث حدوث العالم و اثبات المحدث شروع مینماید که در آن مباحث عقائدی و عقلی بسیاری را مورد توجه قرار میدهد."