چکیده:
پیدایش رایانه و پس از آن دنیای مجازی اینترنت، همراه خود دستاوردهای مثبت و منفی بسیاری داشته و دارد. از جمله پیامدهای منفی آن, پیدایش جرایم نوظهور رایانهای و اینترنتی( Computer & Cyber Crime) است. این نوشته در صدد کاوش در مورد چیستی جرایم رایانهای از دریچه حقوقی است. ویژگیهای خاصی چون: تخصصی و علمی بودن، دارای حیثیت عمومی و خصوصی بودن، پیچیدگی خاص، دشوار بودن تعیین صلاحیت کیفری، جهانی بودن، دشوار بودن کشف بزهکار که در این دست از جرایم بروز کرده، است آن را از دیگر جرایم متمایز می نماید. ما در این نوشته به طبقهبندی این جرایم با توجه به نوع تأثیر آن میپردازیم. از اینرو، میتوان این جرایم را چنین طبقهبندی کرد:الف – جرایم رایانهای فرهنگی، شامل: جرایم بر ضد مالکیت فکری و جرایم اخلاقی چون جرایم توهین و اهانت به دین مبین اسلام و مقدسات آن، جرایم محتوا (Content Crime)و افشای اسرار خصوصی افراد میشود.ب- جرایم امنیتی، شامل:1. جرایم علیه امنیت دادههامانند: جرایم علیه کاربرد مجاز دادهها همچون جاسوسی دسترسی غیر مجاز، و جرایم علیه صحت دادهها: همچون جعل)،2.جرایم علیه امنیت سیستم.ج- جرایم مالی از قبیل کلاهبرداری و سرقت.جرایم مذکور از لحاظ حقوق ایران مورد بررسی قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
در دهه 1980 م نظرات علمی و عمومی در مورد جرم رایانههای بهسرعت تغییر یافت و مشخص شد که جرم رایانههای محدود به جرایم اقتصادی نبوده، تمام تعرضات نسبت به همه منافع را شامل میشود، مانند سوء استفاده از رایانه بیمارستان یا تخلفات رایانههای نسبت به حقوق خصوصی و فردی که جنبه اقتصادی ندارند و حال آنکه عدهای این موارد را جدا از جرم رایانههای بررسی کردهاند.
جداری فروغی، حقوقدان در خصوص ضرورت حمایت قانونی از شهروندان در برابر جرایم مجازی می گوید: «با توجه به پیشرفت علم و گستردگی کاربرد اینترنت در جهان امروز، در بسیاری از کشورهای جهان مقررات و شرایط ویژهای برای حمایت از حقوق کاربران اینترنتی وضع شده است و این مقررات بیش از آنکه جنبه کنترل و نظارت توسط دولتها داشته باشد، به طور خاص در زمینه حمایت از کاربران اینترنت و شهروندان آن کشورها است؛ به طور مثال، چند ماه قبل در دبی در یک سمینار بزرگ متشکل از حقوقدانان سرشناس دنیا، مسائل اینترنت از نظر قانونی و حقوقی مورد بررسی قرار گرفت.
» (4) دکتر حسین حسینی جامعهشناس و آسیبشناس اجتماعی نیز با بیان اینکه استفاده از اینترنت حق فردی اشخاص در جامعه است، به حیثیت عمومی جرایم مجازی اشاره کرده و بیان میکند: «اینترنت به عنوان یک فناوری جدید ارتباطی، علاوه بر برنامههای منفی، واجد کارکردهای مثبت در زندگی اجتماعی است و ترویج فساد یا ناهنجاری اجتماعی از هر کانال امکانپذیر است و دولت به عنوان حافظ و مسئول بهداشت محیط و روانی افراد، وظیفه دارد با این نوع جرایم مقابله کند.