خلاصه ماشینی:
"در رژیم مذهبی،تعدیل به معنی محدودیت بهرهمندی از خیرات و فواید جسم و مزایای حیات اجتماعی است،نه به خاطر بهرهمندی مداوم از این لذات و تضمین لذات مشابه برای دیگر اعضای جامعه،بلکه با نیت اجتناب از تمام لذات،بجز آنهایی که برای نیل به سعادت حقیقی و تعالی روح ضروری هستند،و عادل بودن در رژیم مذهبی به معنی عدم تجاوز به حقوق دیگران برای بهرهمندی از خیرات جسم و مزایای حیات اجتماعی و تسلیم در برابر قوانینی که هدف آن تأمین بیشترین لذات برای جامعه به مثابهء یک کل است،نیست،بلکه تقوی و پرهیزکاری،تمکین در برابر حقوق دیگران،برای هدایت و اتخاذ یک زندگی پرهیز کارانه و اجرای وظایف و تکالیف خود در برابر خداوند،و اطاعت از قوانین و احکام الهی به معنی عدالت است.
این امر به اضافهء دیگر اسراف و تبذیرها موجب کاهش درآمد دولت میشود،و دولت نیز برای افزایش درآمد خود شیوههای تازهای اتخاذ میکند،از جمله وضع قوانین مربوط به مالیاتهای مستقیم و غیر مستقیم، مصادره و ضبط اموال و دارایی مردم،و دخالت مستقیم در امور تجارت و بازرگانی،و آخرین موردی که به نظر ابن خلدون فاجعه آمیز و مصیبتبار است این است که دولت به خاطر قدرت اعمال نفوذ خود و منابع عظیم مالی،تولیدکنندگان و بازرگانان را وادار میکند که کالاها و محصولات خود را زیر قیمت بازار بفروشند و خریداران و مصرفکنندگان را مجبور میکند تا هرمقداری که دولت از آنان مطالبه میکند بپردازند،و در نتیجه بسیاری از تولیدکنندگان و تجار سرمایهء خود را از دست میدهند و به ورشکستگی و فلاکت افتاده و سایرین نیز از فعالیتهای اقتصادی باز باز میایستند."