چکیده:
چکیده:بررسی و شناخت شیوههای فهم حدیث در حوزه حدیث پژوهی امری مهم و ضروری است. از جمله مجموعههای حدیثی، کتابهایی تحت عنوان چهل حدیث است که مورد توجه و اهتمام علما در طی قرنها بوده و هست. مرحوم شیخ آقا بزرگ تهرانی در الذریعة بیش از هفتاد اثر را تحت همین عنوان معرفی کرده است؛ از جمله آنها اربعین شیخ بهایی است که در سده دهم هجری به خامه این عالم وارسته ذوفنون به رشته تحریر درآمده است. این مجموعه حدیثی، با حجم کم آن، در بردارنده مطالب بسیار ارزنده در موضوعات گوناگون است؛ بیان معنای واژگان، ضبط دقیق کلمات موجود در حدیث، تحلیل و تفسیر محتوای حدیث با استفاده از آیات قرآن کریم و احادیث دیگر، بیان نکات صرفی و نحوی و بلاغی که در موارد متعددی متفاوت با آن چیزی است که در کتابهای دیگر بیان شده است و نیز حل تعارض احادیث از ویژگیهای برجسته این کتاب است که در این پژوهش به ذکر نمونههایی از هر یک از موارد یاد شده، میپردازیم.
خلاصه ماشینی:
"۳ در توضیح این فراز از حدیث بیست و ششم ـ که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «نباید عمل کنندگان بر اعمال خود تکیه کنند؛ هر چند که آن اعمال نیکو باشد» ـ شیخ بهایی میگوید: یعنی برای ورود به بهشت نباید تنها بر آن اعمال تکیه کنند؛ هر چند که ارکان آن را تام و تمام انجام داده باشند؛چون تباهکنندگان پنهانی خیلی زیاد هستند وکمتر عملی یافت میشود که ازآن نجاتپیدا کند.
شیخ بهایی به دنبال نقل این سخن میگوید: من این سخن حضرت را در هیچ یک از تفاسیری که بدان دسترسی داشتم، نیافتم و این کلام مؤید آن چیزی است که اهل کشف و عرفان گفتهاند که آن قربی که برای حضرت یونس علیه السلام در شکم ماهی حاصل شد، نه قبل از آن و نه بعد از آن برایش پدید نیامد تا حدی که بلعیدن ماهی را معراج او معرفی کردهاند و در این زمینه حدیثی را از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم نقل نمودهاند و عارف رومی در مثنوی آن را به نظم درآورده است: ۱ گفت پیغمبر که معراج مرانیست بر معراج یونس اجتباءآن من یرجع و آن او نشیبزانکه قربحق برون است از حسیبقرب نی بالا و پستی رفتن استقرب حق از قیدهستی رستن است ۲همچنین وی در شرح فرازی از حدیث سی و پنجم « فاذا احببت کنت سمعه الذی یسمع به» میگوید: صاحبدلان در این زمینه کلماتی ارزشمند و اشاراتی رمزآلود و ذوقی دارند که مشام جانها را معطر میسازد و استخوانهای پوسیده اشباح را زنده میکند و به معنای عمیق آن پی نمیبرد، جز کسی که با ریاضت بدنش را به سختی و نفسش را با مجاهدتها به زحمت انداخته باشد."