چکیده:
دریای مدیترانه با وسعت 5/2 میلیون کیلومتر مربع،توسط 21 کشور از سه قاره محصور شده است.وجود آبراه سوئز و تنگههای بسفر،داردانل و جبل الطارق و همچنین خطوط لوله مختلف،امکان مناسبی را جهت دسترسی به انواع نفت خام برای کشورهای واقع در این بازار فراهم آورده است.به نحویکه علاوه بر کشورهای عرضهکننده نفت خام منطقه نظیر مصر،لیبی و سوریه،بخش عمدهای از نفت خامهای تولیدی جمهوریهای شوروی سابق،کشورهای واقع در حاشیه خلیج فارس و سایر کشورهای آفریقایی به سهولت به این بازار عرضه میشود.همراه با افزایش تدریجی ظرفیت تولید نفت خام در کشورهای شوروی سابق،پروژههای متعددی نیز جهت توسعه خطوط لوله موجود و احداث خطوط لوله جدید در دستور کار میباشد.از طرف دیگر،پنج کشور اروپایی ترکیه،یونان،ایتالیا،فرانسه و اسپانیا با اتکا بش از 95 درصدی به واردات نفت خام،در مجموع روزانه حدود 5/6 میلیون بشکه نفت خام به مصرف میرسانند که این مقدار،نزدیک به 80 درصد از کل نفت خاک مصرفی در این بازار را شامل میشود و به همین جهت طی دو دهه گذشته،این کشورها با اتخاذ سیاستهای خاص،تلاش نمودهاند که اولا نرخ رشد مصرف نفت خام،خصوصا نفت خامهای ترش را که از آلایندگی بیشتری برخوردارند کاهش دهند،ثانیا از سهم مصرف نفت خام در سبد انرژی مصرفی خود بکاهند.بالطبع وجود چنین شرایطی رقابت بیشتری را بین عرضهکنندگان نفت خام برای کسب سهم بیشتر از این بازار در پی داشته و منجر به بروز تغییراتی در سهم عرضه نفت خاک کشورهای مختلف گردیده است.در این مقاله چگونگی این تغییرات با تاکید بر نقش ایران مورد بررسی قرار میگیرد.
خلاصه ماشینی:
"وضعیت ذخایر،تولید،مصرف،واردات و ظرفیت پالایشی کشورهای عمده اروپایی حاشیه دریای مدیترانه در سال 2006 (به تصویر صفحه مراجعه شود) ماخذ: Country Analysis Briefs-Energy Information Administration Bp statistical review of world energy-June,2007 همچنین با نگاهی به جدول 2 ملاحظه میشود که این کشورها از حد اقل 93 درصد(ترکیه)تا حد اکثر 5/99 درصد(اسپانیا)به واردات نفت خام متکی بوده که حاکی از وابستگی شدید اقتصاد آنها به واردات نفت خام است.
وضعیت ذخایر،تولید،مصرف،واردات و ظرفیت پالایشی کشورهای آفریقایی حاشیه دریای مدیترانه در سال 2006 (به تصویر صفحه مراجعه شود) ماخذ: BP statistical review of world energy-June,2007 Annual Statistical Bulletin of OPEC-2007 همانطور که ملاحظه میگردد،در میان پنج کشور یادشده تنها الجزایر و لیبی از پتانسیل بالایی در خصوص تولید و صادرات نفت خام برخوردارند و به این ترتیب از جمله تامینکنندگان نفت خام منطقه محسوب میشوند.
قابلیت عرضه انواع نفت خام همانطور که ذکر شد،ارتباط دریای مدیترانه با حوزه کشورهای جمهوریهای شوروی سابق از طریق تنگههای بسفر و داردانل،با کشورهای خاورمیانه و خلیجفارس از طریق کانال سوئز و خط لوله سومد و نیز با کشورهای شمال غرب اروپا و اقیانوس اطلس از طریق تنگه جبل الطارق و همچنین امکان بهرهگیری از انواع خطوط لوله انتقال نفت خام، باعث گردیده است تا این منطقه قابلیت دریافت انواع نفت خام را از مناطق عمده تولیدکننده و با هزینه نسبی اندک دارا باشد که از این لحاظ کمتر ناحیهای را میتوان با این خصوصیات برشمرد."