چکیده:
به چند کار مهم اقدام کردند؛انتقال معارف دینی به مردم،تعمیق باورهای دینی،معرفی خود به عنوان کسی که باید در رأس هرم جامعهی اسلامی قرار گیرد،ایراد خطابه،تبیین معارف دینی در قالب دعا. در دوران امام باقر علیه السلام علاوه بر همهی اینها،تمرکز روی انتقال معارف دینی به جامعه و گشودن مدرسهای فعال و همهجانبه،که در دوران امام صادق علیه السلام،معارف جعفری به اوج خود میرسد و شبکهی گستردهی تبلیغات دینی گشوده میگردد.امام صادق علیه السلام تکیهی فراوانی بر سه عنصر داشتند،حقانیت خویش،معرفی مکتب اهل بیت علیهم السلام،معرفی ناکفایتی و فساد رژیمهای حاکم اموی و عباسی و غیر اهلیت آنها برای حکومت. این دوره،پس از واقعهی کربلا،با امامت امام سجاد علیه السلام آغاز میگردد و دوران نورانی امام باقر و امام صادق علیهم السلام را هم شامل میگردد.دوران امام سجاد علیه السام،در تداوم حادثهی کربلاست که تکان سختی در ارکان شیعه،بلکه همه جای جهان اسلام به وجود آورد.کسی فکر نمیکرد که فرزند پیامبر صلی الله علیه و آله را به اینگونه،با جسارت کامل به شهادت برسانند.پس از آن، ماجرای حره در مدینه بر این وحشت افزود.دهشتناکتر از اینها،انحطاط فکری مردم در سراسر دنیای اسلام بود.فروپاشی اخلاق و ارزشهای دینی، فساد سیاسی،بر عمق این نابسامانیها میافزود.امام سجاد علیه السلام دراین شرایط
خلاصه ماشینی:
"در کوفه و عراق هم،اگرچه حرکت توابین در سال 46 و 56 یک هوای تازهای را در فضای گرفتهی عراق به وجود آورد، اما شهادت همهی آنها تا نفر آخر،مجددا جو رعب و اختناق را بیشتر کرد و زعد از این که دشمنان دستگاه اموی،یعنی مختار و مصعب بن زبیر به جان هم افتادند و عبد الله زبیر از مکه،مختار طرفدار اهل بیت علیهم السلام را در کوفه نتوانست تحمل کند و مختار به دست مصعب کشته شد،باز این رعب و وحشت بیشتر شد و امیدها کمتر،و بالاخره وقتی عبد الملک بر سر کار آمد،بعد از مدت کوتاهی تمام دنیای اسلام زیر نگین بنیامیه قرار گرفت،با تمام قدرت و 12 سال هم عبد الملک قدرتمندانه حکومت کرد (همان،21).
امام پنجم علیه السلام فرماندهی بزرگ در حوزهی علمی برای تمام مسلمین بودند،با همهی اختلافات فکری و تاریخی که داشتند،و حتی کسانی که برای خود راه و شیوهای جدید برگزیدند و مکتبی نو احداث کردند،که از روح اسلام فاصله هم داشت،و استنباطهای انحرافی از دین داشتند و در خدمت دستگاه ظلم وارد شده بودند،از اندیشهی امام باقر علیه السلام بهره بردند و از احادیث شرعیهای که متصل به وجود پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بود و امام باقر علیه السلام آنها را نقل میفرمود،استفاده کردند و بهرههای فراوان گرفتند."