چکیده:
تفسیر الدر المنثور سیوطی از تفاسیر مأثور اهل تسنن در قرن دهم هجری است که تفسیر آیات را به صورت نقل روایی ذیل آنها ذکر کرده و به سبب عدم اظهار نظر مفسر در بارۀ روایات آن، چنین برداشت میشود که این اخبار مورد تأیید او بوده است، لکن در این تفسیر، گاهی اسراییلیات و روایاتی نامقبول به چشم میخورد و مفسر تنها در موارد معدودی در قوت یا عدم قوت حدیث نظر داده است.سیوطی این تفسیر را از راویان گوناگون، از جمله امیرالمؤمنین علی( نقل کرده است. در این پژوهش، بررسی روایات منقول از آن حضرت مورد توجه بوده تا ببینیم چه میزان از روایات منقول از آن حضرت ناپذیرفتنی و مردود است.
خلاصه ماشینی:
سیوطی روایات فراوانی از اصحاب رسول الله(، تابعان و تابعان تابعان نقل کرده، اما نظری در بارۀ آنها ابراز نکرده و به نظر میرسد که بر همه آنها اعتماد کرده است؛ در حالیکه در میان این نقلها، اخبار اسراییلیات و قابل نقد به چشم میخورد.
5. ازدواج با مادر همسر و ربیبه (آیۀ 23 سورۀ نساء) در فقه شیعه، ازدواج با ربیبه (دختر همسر) مطلقا 5 و ازدواج با مادر همسر نیز در صورت دخول حرام است؛ ولی سیوطی از امیرالمؤمنین( دو روایت بر خلاف آن نقل میکند: عن علی بن أبی طالب فی الرجل یتزوج المرأة ثم یطلقها أو ماتت قبل ان یدخل بها هل تحل له أمها؟ قال: هی بمنزلة الربیبة...
به این روایات توجه میکنیم: ـ سیوطی در تفسیر آیۀ 145 سورۀ آلعمران نقل میکند: الدر المنثور، ج2، ص136.
3 علامه طباطبایی در نقد این روایت میگوید مضامین آیاتی که دربردارندۀ این قضیهاند و همچنین روایات صحیحی که در بارۀ داستان مذکور وارد شده، نسبت به روایت فوق سوء ظن میآورد، برای این که آیاتی که در مقام مذمت مؤمنین (و یا به تعبیر این روایت، در مقام مذمت عموم مردم) است و آیۀ غار هم در جملۀ (إلا تنصروه(، بدان اشاره دارد و نیز آیۀ (یا أیها الذین آمنوا ما لکم إذا قیل لکم انفروا فی سبیل الله اثاقلتم إلی الأرض(، به همراه نقل قطعی، ثابت میکنند که تثاقل از عموم مؤمنین نبود، بلکه پارهای از مؤمنین دعوت و امر رسول خدا( را نسبت به کوچ کردن برای جهاد پذیرفته و بیدرنگ حرکت کردند، و عدهای از مردم مؤمن و منافق تثاقل ورزیدند.