چکیده:
و مذهبی ارائه دادند،خواه ناخواه به صورت بازوهای مذهبی دولتهای استعمارگر اروپایی برای خدشه دار کردن در اعتقادات دینی مردم درآمدند،ضعفهای سیاسی و اقتصادی جامعهء قاجار،زمینه نفوذ گروههای تبشیری را فراهم کرده بود. یکی از شهرهایی که از قدیم الایام پایگاه فعالیت این گروهها محسوب میشد، شهر اصفهان است؛که موضوع مقاله حاضر است. سؤالاتی که در این راستا مطرح میشودو این پژوهش به دنبال پاسخ آن است، به قرار زیر است: 1.نقش و جایگاه میسیوهرها در اصفهان عصر قاجار چگونه است؟ 2.مبلغان مسیحی در جامعهء مسلمانان ایرانی با چه مشکلاتی روبهرو بودهاند؟ بررسی نقش و جایگاه میسیونرهای مذهبی،فرهنگی،علمی و خدمات اجتماعی آنها در این شهر و نیز اهداف و انگیزهءآنها از انجام این فعالیتها وپرداختن به چگونگی حضور این میسیونرها و تشکیلات آنها در نواحی دیگر ایران ودیدگاه سلاطین و دولتمردان قاجاریه در مورد آنها وسایر موارد دیگر،جهت روشن تر شدن این مسئله است.از زمانی که در سال 913 ق.1507/ م.،دریانورد نامی پرتغال،آلبوکرک1جزیرهء هرمز را در خلیجفارس گرفت و هرمز به یک مرکز مهم بازرگانی تبدیل شد و نمایندگان بازرگانی بسیاری از کشورهای جهان در آن گرد آمدند،شماری از تبلیغگران کیش مسیحی از پرتغال به آن جزیرهء استعمار شده فرستاده شدند تا هماهنگ با سودگرایی و سودا گری استعماری پرتغال،مسیحیت را تبلیغ کنند. فرانسه نیز از جمله کشورهایی بود که برای گسترش نفوذ استعماری خود،از کیش ترسایان بهعنوان ابزاری سود برد.فرانسویان،هیئتهایمتعددی را به ایران روزگار صفوی اعزام داشتند. اعزام گروههای تبشیری در روزگار قاجار نیز تداوم یافت و غالب این گروهها ابزار سیاستهای دولت متبوعشان بودند.شکست ایران در دو دوره جنگ با روسیه که به دو قرار داد گلیتان و ترکمنچای منجر شد،فرصت مناسبی را در اختیار این گروهها قرار داد که تحت حمایت دولتهایشان،بهویژه با استفاده از حق کاپیتولاسیون،به تبلیغ و تبشیر بپردازند.با این اوصاف،در این دوره زمانی که گروههای مختلف مسیحی پروتستان و کاتولیک به ایران آمدند و در شهرهای مرزی و همه و حساس،پایگاههای تبلیغی تشکیل و خدمات آموزشی،بهداشتی
خلاصه ماشینی:
"-------------- (1) Nikitine بنابراین،کشور ایران نیز با موقعیت جغرافیایی ممتاز خود در حاشیهء خلیجفارس و منطقهء خاورمیانه و بهعنوان تنها دولت مسلمان شیعه مذهب فارسی زبان،از ابتدا مورد توجه نه تنها سیاستمداران غربی که حتی رهبران کلیسا بود،به خصوص که این کشور در دورهء موردنظر و تحت سلطنت قاجاریه،ازنظر سیاسی و اقتصادی بسیارضعیف شده و زمام اختیار خود را از دست داده بود و دولتهای اروپایی مسیحی مذهب بر آن بسیار تسلط داشتند؛و به این ترتیب،از نظر متفکران و عالمان مسیحی،همه چیز برای انجام مجموعهای از فعالیت های تبشیری و تبلیغی در این کشور آماده بود، زیرا: 1.
2. هرچند مقصود اصلی انجمنهای میسیونری و مبلغان اعزام شده از سوی آنها در نواحی مختلف جهان و از جمله در اصفهان،ترویج و تبلیغ احکام و تعالیم مسیحیت و محکوم ساختن ادیان غیرمسیحی بود،این انجمنها یکی از اصلیترین مبانی فعالیتهای خود را تأسیس مدارس و آموزش جوانان مسلمان و انجام خدمات انسانی و در ظاهر بشر دوستانه قرار داده بودند؛زیرا میسیونرها اعتقاد داشتند که با آموزش مسلمانان و تلقین دانش اروپایی به آنان بر طبق اعتقادات خودشان و نیز ابراز علاقه و محبت به مردم رنج دیدهء شرق میتوان دیدگاهجامعه اسلامی را در مورد تعالیم مسیحیت آماده ساختساختند و با یک دید انتقادی در برابر مذهب خود قرار داد تا بتواند جامعهء اسلامی را به سوی آزادی مذهبی موردنظر خویش پیش ببرند."