چکیده:
شرابخواری و مصرف مواد مخدر و مسکرات،جلوگیری از تعدی حاکمان و مأموران دولتی بر مردم،جلوگیری از لهو لعب،حمایت از برخی طبقات اجتماعی به خصوص اقشار ضعیف و پایین دست جامعه،از جمله اهداف صدور این فرامین بودهاند. قدرت بلامنازغ سیاسی و مذهبی پادشاهان صفوی،سبب آن بود که هر فرمانی از آنها به منزلهء قانونی لازم الاجرا تلقی شود.لیکن در مواردی مقرر میشد مه حکم شاه برای اعلان به عموم با خطی خوش بر سنگ نقر شود و در مکانی که به اقتضای موضوع فرمان تعیین میشد،نصب شود. فرمانهای حکومتی دورهء صفویه در واقع گروهی از اسناد معتبر باستانشناسیاند که در آنها دستورات صادر شدهء شاهان این سلسله در راستای رفع پارهای از مشکلات و معضلات اجتماعی،فرهنگی و اقتصادی در جامعهء ایران عصر صفوی درج شده است.این فرامین در شهرهای مختلف ایران از جمله اصفهان،کاشان و یزد به شکل کتیبههای سنگی بر سر در،صحن و شبستان مساجد جامع،بقاع متبرکه و بازارها باقی مانده است.با شناسایی،نسخهبرداری،استخراج،دستهبندی و تحلیل اطلاعات 26 فرمان حکومتی دورهء صفویه در شهرهای مذکور در نوشتار حاضر معلوم شده است که اعطای تخفیف مالیاتی،مبارزه با فساد و فحشا،منع
خلاصه ماشینی:
متن فرمان دربارهء تخفیف وجوه چوپان بیگی دارالسطنهء اصفهان به شکرگزاری غلبه بر ازبکان به شرح زیر است: شماره:8 صادر کنندهء فرمان:شاهطهماسب اول تاریخ صدور:فاقد تاریخ؛محل نصب:مسجد جامع اصفهان متن:بسم الله الرحمن الرحیم و به نستعین فرمان همایون شرف نفاذ یافت آنکه چون مقصد اصلی از تکفل امور جهانبانی و مطلب کلی از تصدی مهام کشور ستانی مراعات جانب عموم رعایا و رفاه احوال کافه برایا است و حضرت واهب بیمنت که پادشاه علی الاطلاق است جل شأنه و عظم سلطانه منشور75مبرور85 خلافت بیزوال ما را بطغورا غرا انی جاعل فی الارض خلیفه مزین و نشان عالیشأن سلطنت ابدی الاتصال مارابتوفیق اطیعوالله و اطیعو الرسول و اولوالأمر منکم موشح گردانیده وشمسه رایت فیروزی ما را آیت المطلع اذا جاء نصرالله و الفتح و ماهچه رخشان لوای فلک فرسان ما از مکمن و ینصرک الله نصرا عزیزا تابان و درخشانست الحمدالله الذی فضلنا علی کثیر من عباده لاجرم ما نیز بشکرانه عواطف اللهی همواره همت والا نهمت صافی طویت به بسط بساط معدلت و احسان نسبت بکافه زیردستان مصروف و معطوف فرمودهایم و پیوسته مطمع نظر فرخنده بر انست که کافه برایا و عموم خلایق از تکالیف دیوانی سبکبار بوده و در کل موارد مرفه و آسوده باشند و چون در این چند سال رعایا و متوطنین دارالسلطنه سفاهان عن بلده و بلوکات به جهت استیلای مخالفان بولایات خراسان و آمد شد ایشان بآنجا از تردد دواب و اخراجات عساکر95منصوره تعب وتشویق بسیار کشیده در جمیع موارد تا یک جهتی ایشان بمنصه ظهور رسیده و در خاطر فیض مآثر مارسوخ یافته بود که چون اعادی06دین و دولت منکوب گشته16بتوفیق الله تعلی ممالک خراسان بحیطه تسخیر و تصرف درآمده ضمیمه سایر ممالک محروسه گردد و بسعادت زیارت و طواف روضه مشهد مقدس منور معطر حضرهء امام الجن و الانس و ابو الحسن علی بن موسی الرضی فایز گردیم و در رفاهیت احوال کل ساکنین ومتوطنین دارالسلطنه مذکور توجه به خاطر اشرف مبذول فرموده وجود چوپان بیگی و کدو ایشان بتخفیف و تصدق مقرر فرموده ثواب آنرا بروح مطهر منور آن حضره هدیه فرمائیم و چون در این اوقات بعون عنایت ازلی و توفیقات لم یزلی ابواب فتوحات غیبی و عواطف لاریبی بر روی روزگار فرخنده آثار اولیای دولت ابدی الاتصال ما گشوده مملکت خراسات بتسخیر اولیای نواب دولت همایون ما درامد و بشرایف زیارت و طوایف آن[...