چکیده:
رشد بالای جمعیت،گسترش نواحی شهری و کاهش تدریجی الگوی سنتی روابط بین مراکز شهری و حومههای آنان را پدید آورده است به نسبت سایر اشکال برنامهریزی کلانشهری،به نظر میرسد که برنامههای زیستمحیطی در دهه اخیر بیشتر با نگرش برنامهریزی تعاملی تهیه شده است که منجر به اتخاذ سیاستهای معطوف به کاربری زمین در حوزه منطقهای گردیده است.با این حال،مراکز کلانشهری تاثیر گسترده و بااهمیتی در ناحیه خود دارند که ملاحظات زیستمحیطی از مهمترین جنبههای تاثیرگذاری آن تلقی میشود.توجه به ارزیابی اثرات ناشی از توسعه در برنامهریزی و سیاستگذاری در سطحهای کلان ضروری است که در این مقیاس کمتر به کار گرفته میشود.موضوعی که باید در طرحهای توسعه مناطق کلانشهری(با رویکرد استراتژیکی)لحاظ گشته و سیاستها و راهبردهای توسعه متناسب با آن شکل گیرند.
این مقاله با هدف ارزیابی استراتژیهای توسعه در نمونهای از این نوع طرحها (طرح مجموعه شهری تهران و شهرهای اطراف آن)ارائهشده و تلاش کرده است تا با به کارگیری یک روش ارزیابی و معیارهای متناسب با آن،استراتژیهای توسعه طرح مذکور را مورد سنجش قرار دهد.پژوهش انجام گرفته نشان داد که استراتژیهای توسعه طرح مجموعه شهری تهران از انطباق مناسبی با اهداف توسعه پایدار برخوردار است هرچند که توجه و رویکرد این طرح به برخی از معیارها قوت و ضعف بیشتری را نشان میدهد،به نظر میرسد طرح مذکور میتواند به عنوان الگویی جهت تهیه سایر طرحهای توسعه مناطق کلانشهری در کشور به کار گرفته شود.
خلاصه ماشینی:
"نکته قابل توجه آنکه خیلی مهم نیست که جایگاه SEA را در یکی از سطوح بالای تصمیمسازی در نظر بگیریم، چرا که در فرآیند تصمیمسازی راهبردی سطوح مختلفی وجود دارد و موضوعات و عوامل مرتبط با محیط زیست در جدول شماره 1-سطوح تصمیمسازی در ارزیابی زیستمحیطی (تصویرتصویر) [منبع:4،ص 8] تمامی این سطوح مورد بررسی قرار میگیرند؛هرچند که SEA ممکن است در سطح سیاستگذاری کاربرد بیشتری داشته باشد،اما از قابلیت استفاده در سطوح عملگرایانه برنامهریزی نیز برخوردار است و این امر خصوصا در کشورهایی که فرآیند تصمیمسازی در آنها هنوز جا نیفتاده است،به خوبی قابل مشاهده میباشد (Partidario,2005,P.
2-با وجود آنکه مجموعه راهبردهای طرح مجموعه شهری تهران از انطباق مناسبی با اهداف توسعه پایدار و SEA برخوردار است،ولی میزان توجه طرح به مجموعه معیارها و زیرمعیارهای در نظر گرفتهشده برای ارزیابی یکسان نبوده و در مورد برخی از آنها میزان توجه،کم بوده است.
3-با توجه به نتایج حاصلشده از ارزیابی استراتژیهای توسعه طرح مجموعه شهری تهران مشخص شد،هرچند که 4 معیار کلی حفاظت از محیط زیست،عدالت اجتماعی، توانمندسازی اقتصادی و استفاده پایدار از زمین و زیرمعیارهای مرتبط با هرکدام،از انطباق نسبتا مناسبی با شرایط برنامهریزی کشور برخوردارند ولی میزان اهمیت همه آنها یکسان نبوده و در زمینه سنجش جدول شماره 4-محاسبه شاخص پایداری راهبردهای طرح مجموعه شهری تهران (تصویرتصویر) راهبردها لازم است و باید متناسب با اهمیت خود به کار گرفته شوند."