چکیده:
مسلمانان پس از فتح ایران و حاکمیت بر قلمرو وسیع ساسانیان، با نظام عریض و طویل نظام دیوانی ایرانی روبهرو شدند. از آنجا که مسلمانان تا این زمان، سابقه مملکتداری چندانی نداشتند، برای اداره این قلمرو گسترده، ثبت و ضبط اموال و غنایم و همچنین خراجی که از سرزمینهای مفتوحه به بیتالمال میرسید به تجربیات چند صد ساله دیوان سالاران ایرانی نیازمند شدند. در این مقاله چگونگی آشنایی مسلمانان با نظام دیوانی ایرانی در پایان عهد ساسانیان، اخذ آن توسط مسلمانان و نیز میزان تأثیرگذاری نظام دیوانی ایرانی بر نظام دیوانی خلافت اسلامی تا اواخر قرن اول هجری بررسی شده است. همچنین به تغییر دیوان از فارسی به عربی در اواخر این قرن توجه شده است
خلاصه ماشینی:
"در زمان پیامبر(، ابوبکر، عمر، عثمان، حضرت علی( و معاویه نیز اوزان دینارها یکسان نبود، تا اینکه عبدالملک بن مروان تصمیم گرفت سکهها را به زبان عربی ضرب کند، از این رو به حجاج بن یوسف دستور داد تا درهمهایی را به وزن پانزده قیراط ضرب کند و خود او نیز به ضرب دینارهای دمشقی مبادرت کرد.
124 در برخی از نقلها آمده است که روح بن زنباع به عبدالملک پیشنهاد داد که برای حل مشکل به امام باقر( مراجعه کند، لذا عبدالملک به واسطه مشورت با امام باقر( اولین فرد در اسلام بود که سکه ضرب نمود، 125 استاد علامه جعفر مرتضی به نقد و بررسی این نقلها پرداخته و با ادله و شواهدی اثبات کرده که اولین سکه در سال 40 هجری و در زمان خلافت امیرمؤمنان علی( ضرب شده است.
132 نتیجه با ورود اسلام به ایران، به دلیل فقدان تجربه کشورداری نزد عربهای مسلمان، وقتی آنها با قلمرو وسیع ساسانیان که هماکنون در اختیار آنان قرار گرفته بود و درآمد سرشار آن روبهرو گشتند، ناچار شدند برای اداره این قلمرو وسیع به نظام دیوانی پیشرفته و پر سابقه ساسانی روی بیاورند.
یعقوبی، همان، ج 2، ص 153 (یعقوبی مبلغ پول آورده شده توسط ابوهریره را هفت صد هزار درهم ذکر میکند)؛ جهشیاری، همان، ص 44 ـ 45 / بلاذری، فتوح البدان، ص 458 / ابنخلدون در مورد تشکیل اولین دیوان، علاوه بر هرمزان، از خالد بن ولید نیز نام میبرد که عمر را به تشکیل آن بر اساس الگوی پادشاهان روم راهنمایی کرد (ر."