خلاصه ماشینی:
"1 در این دیدگاه کلی،رویکرد سید جمال جایگاه ویژه و خاصی دارد؛زیرا با وجود اینکه او طرفدار استفاده از راهکارهای علمی و تکنولوژیکی غربی برای رهایی از عقبماندگی در جوامع اسلامی است، بهطور جدی با غربزدگی و غربگرایی مخالف است و در برابر آن بر تکیه بر داشتههای خودی،قرآن و اسلام اصیل تأکید کرده و زدودن غبار خرافات و سد استبداد را پیش شرط پیشرفت ممالک اسلامی دانسته است.
12 سید جمال در مباحث خود دربارهء توجه به حکمت و فلسفه و نیز علوم نو و مدرن،و گوشزد کردن به علم متعهد و دانش کاربردی یا به عبارت دیگر کاربست علم و اندیشه در مسائل مستحدثهء اجتماعی،سیاسی و فرهنگی،از علما و مدرسان علوم به سبب آنکه«در این زمان در تعلیم و تعلم خود هیچ فایده ملاحظه نمیکنند»انتقاد کرده و گفته است:«حکیم آن است که جمیع حوادث و اجزای عالم ذهن او را حرکت بدهد و نه آنکه مانند کورها در یک راهی برود که هیچ نداند که استیش و پایان آن کجاست....
28 نتیجه: سید جمال الدین اسد آبادی به سبب درک صحیح و جامعی که از سیر امور و تحولات جهان اسلام و نیز غرب داشت و نیز به واسطهء باریکبینی و پی بردن به لایههای زیرین دلایل عقبماندگی و ضعف مسلمانان و ارائهء راهکاری بنیادین با فراهم ساختن مقدمات نهضت بیداری و احیای عالم اسلام،جایگاه ویژهای در مقام اندیشه و نظر دارد؛با این حال عدهای از منتقدان،وی را فردی کم اطلاع از دانش و علم شرق و غرب،بیبهره از دانش فلسفی و نظری عمیق، مردی غوغایی و حتی بیسواد خواندهاند."