اسلام در توگو

"قدیمی‌ترین آنها«توره»ها که از ناحیه گینه و بقیه از ناحیه«جرما»آمده بودند و در«ده داوره» 65 و زونگوهای سوکوده مستقر شدند و مراکز تجاری کوچکی را به وجود آوردند که بوسیله رؤسای محلی محافظت می‌شد و در طول سالها مراسم و نیایشهای مذهبی را فقط در بین فامیل و وابستگان قبیله‌ای خود اجرا می‌کردند و بعضی اوقات نیایشها را زیر نظر«اکوآکوریکو» 66 چهارمین«ارو-اسو» 67 [رئیس بزرگ‌]کوتوکولی که در حدود سال 1830 تا 1840 مسلمان شده بود انجام می‌دادند. توسعه اقتصادی«زونگو»های قدیم و یا«زونگو»های جدید التأسیس جزو برنامه‌های دولت شده بود و در این ضمن«یوروبا»و«هااوسا»های تاجرپیشه جایگاهی برای تولیدات و فروش کالاهای خود پیدا کردند و احتیاج آنها به قدرت خارجی حاکم بر این«زونگو»ها افزایش پیدا کرد و مسلمانان نیز در مراکز جدید سازمان یافتند و ساخته‌های مردم «هااوسا»در«تابلی گوبو» 117 به معرض فروش گذاشته شد، این مرکز در همسایگی «کوتیمه» 118 یا«مووهسی» 119 بود و در همان حال«زونگو»های«آتاک پامه» 120 و «پالیمه» 121 بوسیله آلمانیها به وجود آمد. افزایش نه فقط در بین مردم توگو بلکه در بین مسلمانان سایر کشورهای همسایه نیز دیده می‌شد بویژه روی آوردن«توکولور»ها، مخصوصا در غنا که بعد از یک اقامت چندین ساله در بین کشت کاران کاکائو بسیاری از آنها به اسلام گرویده بودند و در داخل کشور نیز جابجایی از شمال به جنوب این مسأله را تشدید می‌کرد، دهقانان«کوتوکولی»تولیدات خود را به داخل نواحی غنی و ثروتمند کشت کاکائو همچنین زمینهای زیر کشت قهوه در غرب، در نواحی«لکوتو» 122 ، «اکپوسو» 123 و«لیتیم» 124 می‌بردند و موجبات نفوذ اسلام را فراهم می کردند."