چکیده:
یکی از مباحث فلسفی که جایگاه واقعی آن مورد غفلت واقع شده،بحث زیادت وجود بر ماهیت است.بررسی دقیق این بحث براساس نظریه اصالت وجود و اتحاد خارجی آن با ماهیت به تفسیری خاص از کلمات صدرالمتألهین نیازمند است.برداشت خاص از نظریه اصالت وجود صدرایی و رابطه ماهیت با وجود،تصحیح تفسیر و تبیین جایگاه بحث زیادت وجود بر ماهیت، بررسی آثار فلسفی این بحث،تفسیر کلام اشعری در اتحاد معنوی وجود و ماهیت،اصلاح نگرش به بحث الحق ماهیته انیته،توضیح نظریه شبح در وجود ذهنی بر اساس اصالت وجود و ماهیت،ارائه راهحل برای آن و تبیین وجود کلی طبیعی و در خارج،از مسائل بهم تنیدهیی است که در این مقاله با ابتکارات گوناگون به شرح و حل آنها پرداخته شده است.
خلاصه ماشینی:
"البته باید توجه داشت که اگر این بحث قبل از همه این مباحث مطرح شود،آنگاه میتوان حتی بحث اصالت وجود را نیز از فروعات آن قرار داد،باین معنی که اگر پذیرفتیم که وجود و ماهیات مفاهیم متغاری هستند سؤال میشود که مفهوم وجود از کجا پیدا شده است و تعریف آن کدام است؛و آیا یک معنای مشترک است یا خیر؛و اکنون که ما از هر شیء ممکن،دو معنای مختلف درک میکنیم کدامیک از معانی نشاندهده حقیقت و ذات شیء خارجی است و کدامیک از آنها اعتباری استدر حالیکه اگر کسی را نظر بر این قرار گیر که لفظ وجود و ماهیات دارای معانی متعدد نیستند و از لفظ وجود همان معنای ماهیات را درک میکنیم،باید ماهیات را در خارج اصیل بداند و بگوید:آنچه جعل میشود و در خارج منشأ اثر است همان ماهیت است در غیر این صورت (12)-لاهیجی،عبد الرزاق،شوارق الالهام فی شرح تجرید الکلام،تهران،مکتبه فارابی،چاپ سنگی،1401،ج 1،ص 41.
خلاصه سخن آن که به سه گونه بحث زیادت وجود بر ماهیت مطرح شده است: الف)تغایر مفهوم وجود با ماهیت:بیان گردید که این بحث غیر از بداهت آن میباشد و در ترتیب مباحث فلسفی که مطرح شده است هیچ ثمرهیی ندارد ب)تغایر خارجی وجود با ماهیت و اینکه ایندو در خارج دو حقیقت جداگانهاند یا یکی هستند: باید توجه داشت که این همان مسئله است که در بحث اصالت وجود یا ماهیت مطرح شده است که هیچ حکیمی چنین نظری را نداده است که هر ممکنی دو امر اصیل در آن محقق باشد،پس این بحث نیز یک بحث مجزا نیست تا به آن پرداخته شود و جای آن هم قبل از بحث اصالت وجود است."