چکیده:
با استقرار حکومت ساسانیان در ایران و پادشاهی اردشیر بابکان،نخستین فرمانروای ایران عهد ساسانی،مقدمات تأسیس دانشگاه جندی شاپور در حدود 0071 سال پیش فراهم آمد. این دانشگاه نه تنها کهنترین دانشگاه ایران است،بلکه یکی از قدیمیترین دانشگاههای جهان نیز به شمار میآید.در این دانشگاه استادان بنام در رشتههای مختلف به تدریس مشغول بودند،که نام بسیاری از آنان،بهویژه،در رشتهء پزشکی در کتابهای مختلف برده شده است.بسیاری از مورخین معتقدند که این دانشگاه یک مرکز بزرگ تحقیقات و تفحصات علمی و به منزلهء سرچشمهء جوشانی بوده که بعدها بسیاری از دانشمندان ریاضی،پزشکی، نجوم،فلسفه و حکمت را سیراب کرده و در طول حیات چهارصد سالهء حکومت ساسانیان بعد از گذشتن از فراز و نشیبهای فراوان،با شکوه و جلال بسیار به فعالیتهای علمی خود ادامه داده است.
خلاصه ماشینی:
"بسیاری از مورخین معتقدند که این دانشگاه یک مرکز بزرگ تحقیقات و تفحصات علمی و به منزلۀ سرچشمۀ جوشانی بوده که بعدها بسیاری از دانشمندان ریاضی،پزشکی، نجوم،فلسفه و حکمت را سیراب کرده و در طول حیات چهارصد سالۀ حکومت ساسانیان بعد از گذشتن از فراز و نشیبهای فراوان،با شکوه و جلال بسیار به فعالیتهای علمی خود ادامه داده است.
(مشکور،1347،ص 393) تاریخ ایران گویای عظمت و بزرگی این سرزمین در گسترش ارتباطات علمی و بهدنبال آن مبادلات بازرگانی،شهرسازی و شهرنشینی است که در این دوره اهمیت ویژهای یافته بود؛تا بدانجا که اصلا بنای شهر جندی شاپور و به تبع آن دانشگاه جندی شاپور توسط اسیران رومی مستقر در آن ناحیه مانند سد و پل شوشتر(شادروان)بدین منظور بوده است.
(براون،1372،ص 247) شک نیست که کتابهای علمی و پژوهشهای دامنهدار استادان و دانشپژوهان دانشگاه جندی شاپور به منزلۀ سرچشمههای جوشانی بود که بعدها بسیاری از دانشمندان ریاضی و پزشکی و نجوم و فلسفه و حکمت را سیراب کرده و بزرگانی چون ابوعلی سینا،زکریای رازی،فارابی،خوارزمی،مجوسی اهوازی و هزاران دانشمند ارزندۀ دیگر را به ایران و جامعۀ بشریت ارزانی داشته است.
گفتنی است که اگرچه در حملۀ اعراب به ایران به نهادهای فرهنگی صدمات زیادی وارد شد،ولی خوشبختانه شهر دانشگاهی جندی شاپور آسیبی ندید؛و دانشگاه اگرچه پشتوانه و بنیان خود را که حکومت ساسانیان بود از دست داد ولی کار خود را به همت استادان،دانشجویان و دانشدوستان همچنان ادامه داد و تا اواسط قرن سوم میلادی،اگرچه به دشواری،خود را حفظ نمود؛ولی سرانجام به بغداد منتقل شد و بدین ترتیب آرامآرام از رونق افتاد و چراغش خاموش گشت."