خلاصه ماشینی:
"سرعت نسبی گسترش پیام محمد(ص)و قدرتنمایی برقآسای شمشیر اسلام(در قیاس با سیر تاریخی مسیحیت)در دگرگون کردن نظام مذهبی-سیاسی خاور نزدیک و آفریقای شمالی بسیاری از محققان معاصر را به این نتیجه رسانده که در چنین پسزمینهای امکان تغییر مذهب،به معنای تحول روحانی و شخصی افراد،فراهم نبوده است.
بررسیهای ریچارد ایتن در مورد مسلمان شدن روستاییان این منطقه نشان میدهد که جوامع هندی پس از گرویدن به اسلام نه تنها در بهبود موضع خود در نظام طبقاتی جامعه،به قراین و شواهد متعدد،با شکست روبرو شدند،بلکه همان نظام استوار بر تبار و نسب واحدهای اجتماعی هند را Elton Dniel,"Conversion II,of Iranians",Encyclopeadia Iranica(1993),Tv,pp 229-32.
اما این جابهجایی دقیقا چگونه صورت گرفت و استنباط مسلمانان قرون میانه از تغییر مذهب واقعی چه بود؟برای پاسخ به این پرسشها نگاهی خواهیم کرد به دو روایت نمونهوار از تغییر مذهبهای ناگهانی،و درست به همین دلیل ظاهری و صوری،از قرون میانهء اسلامی که در پژوهشهای جدید کرارا به آنها استناد شده است.
در مورد روایت ابن اعثم شیعی هم نه تنها با مورخی هواخواه و خواستار حقانیت علی(ع)سروکار پیدا میکنیم،بلکه نکتهء مهمتر این است که به مایه [موتیف]مشورت نیز مثل بن مایههای روایی دیگر در روایتهایی ظاهر میشود که (1)ابن اعثم کوفی،کتاب الفتوح،ترجمهء محمد بن احمد مستوفی هروی(مرگ 0021 هـ)،به تصحیح غلامرضا طباطبایی مجد(تهران،2731)،صص 72-022.
1 بدین ترتیب برای شناختن ماهیت تغییر مذهب در قرون میانه به جای آنکه نمونههای روایت شده در این باب را حقیقت مسلم فرض کنیم،بهتر است زبان استعاری آنها را بفهمیم.
1 بعد استعاری این روایت هنگامی آشکارتر میشود که مسجد را در همان معنایی در نظر بگیریم که عبد القادر طیاب در بررسی اخیر خود دربارهء معنای فضاهای مقدس در مدینهء صدر اسلام به آن اشاره میکند."