چکیده:
در این نوشته،
ابتدا ماهیت کار کرد سیستم زبانی و عوامل مختلف مؤثر در آن و پارهای از مسایل و
اصول زبانشناسی در این رابطه مورد بررسی قرار خواهد گرفت.سپس نظری اجمالی به
مطالعات زبانی و روند تکاملی این مطالعات خواهیم افکند و در قسمت سوم، مطالعات
انجام یافته در زبان و دستور زبان فارسی به طور اجمالی بررسی و دسته بندی خواهد
شد.بالاخره در بخش پایانی، با توجه به نظرات حاصله از از مباحث سه قسمت بالا،
پیشنهادهایی در مورد اصول صحیح نگارش دستور زبان آموزشی و مطالعات زبانی ارائه
خواهد شد.
خلاصه ماشینی:
البته چنانچه در بالا نیز اشاره شد، سیستم زبانی و هر یک از اجزای آن را هرگز نمیتوان و نباید خارج از چارچوب نقش ارتباطی آن مورد مطالعه قرار داد حتی اگر مطالعه هدف آموزشی را دنبال ننماید؛ولی صحیح نیست که روشهای مختلف مطالعاتی را بر پایه یک معیار کلی(با وجود اصولی و علمی بودن آن معیار)مورد سنجش قرار داد و وقتی یک مطالعه زبانی هدفی غیر از بررسی صوری و نظری یک ساختار زبانی بدون توجه به نقش کلی زبان و به طور جدا و منتزع از کل سیستم زبانی ندارد نباید آنرا باطل شمرد و روی این اصل روش کار دستور زبانهای توصیفی را تنها میتوان با توجه به هدفهای مربوطهشان سنجیده و توجیه نمود؛ولیکن چنین روشهایی را در مورد دستور زبانهای آموزشی که هدف خود را آموزش کاربرد صحیح زبان اعلام مینمایند نمیتوان پذیرفت و روشی که این گونه دستور زبانها اتخاذ مینمایند نباید مغایر با کارکرد سیستم زبانی، نحوه کاربرد آن در ارتباط میان انسانها و چگونگی تفهم و تفاهم زبانی باشد.
و اما مطالعاتی که جنبه نظری نداشته بلکه دارای کاربرد و هدف عملی میباشند مانند اغلب دستور زبانها که ارائه قواعد درست سخن گفتن و درست نوشتن را هدف خود قرار میدهند و باید حتما در توصیف و تعاریف خود از نقش ارتباطی زبان غافل نمانند و چارچوب عمل خود را با توجه به این نقش تعیین نمانید و الا روش کارشان نسبت به هدف اعلام شدهشان مناسب نبوده و قابل انتقاد خواهد بود؛و به علاوه هیچ وقت به هدفهای خود نایل نخواهند شد.
درست است که ماده اولیه نگارنده دستور زبان و یا توصیف کننده زبان، صورتهای زبانی نظیر کلمه، جمله، و جز اینها میباشند ولی باید متن به عوان یک صورت زبانی جامع و در برگیرنده و دارای ارزش ارتباطی معین و به عنوان تظاهر صوری فرایند سخن گوینده(با همه عوامل مؤثر در آن)در نظر گرفته بشود و کلیه صورتهای زبانی، نظام حاکم بر آنها و روابط بین آنها، و ارزش ارتباطی هر یک از آنها در چارچوب متن مورد بررسی قرار گیرد.