چکیده:
سرمایهگذاری و نحوه تأمین مالی آن از مباحث مهم در توسعه
اقتصادی و مورد توجه خاص اقتصادانان است.در ادبیات اقتصادی، گسترش سرمایهگذاریهای
دولتی احتمالا به کاهش فرصتهای سرمایهگذاری توسط بخش خصوصی میانجامد.به عبارت
دیگر سرمایهگذاریهای بخش دولتی جایگزین سرمایهگذاریهای بخش خصوصی
(tuO-gnidworC) میگردد.در این مقاله سعی شده است تا به این سوال اصلی پرداخته
شود که آیا سرمایهگذاری دولتی در اقتصاد ایران محدودیت معنیداری برای
سرمایهگذاریهای خصوصی به وجود آورده است؟آزمونهای لازم برای پاسخگویی به سوال فوق
براساس مدل بلجر و خان (nahKrejelB) صورت گرفته و بدلیل محدودیتهای آماری و بویژه در خصوص موجودی سرمایه
و سطح مطلوب آن و سطح روند سرمایهگذاری دولتی از تکنیکهای مختلفی بهرهبرداری شده
است.نتایج بدست آمده در مورد آزمون سرمایهگذاری بخش خصوصی در ماشین آلات نسبتا
رضایتبخش است.بطور کلی میتوان ادعا نمود در ایران پدیده جایگزینی اجباری از نوع
مالی آن بارز نیست بلکه عمدتا سرمایهگذاریهای دولت جنبه تشویقی و تکمیلی برای بخش
خصوصی داشتهاند.
خلاصه ماشینی:
"بالاخره در معادله چهارم بجای متغیر سرمایهگذاری واقعی دولتی مقدار مورد انتظار آن یعنی RIGE قرار داده شده است که این مقدار، فرایند خود رگرسیونی مرتبه اول را نشان میدهد و توجیه آن همانند معادله سوم است و تنها هدف آن است که پی برده شود بکار بردن متغیرهای مختلف بجای سرمایهگذاری بخش دولتی، برای نشان دادن اثر یا عدم تأثیر جایگزینی اجباری، تأثیری در نتیجهگیری یا خیر؟در تخمین معادلات فوق نمادگذاری انجام شده تا حدی متفاوت است بدین صورت که بجای PI یعنی سرمایهگذاری بخش خصوصی MIFP نوشته شده که سرمایهگذاری بخش خصوصی در زمینه ماشینآلات میباشد، بجای RCD یعنی تغییر در مانده اعتبارات بخش خصوصی، CNPD بکار برده شده است که همان مفهوم را دارد و بجای RIG نیز که سرمایهگذاری بخش دولتی میباشدFG بکار رفته که مفهومش فرقی ندارد.
البته آنچه مسلم است این است که چه هزینههای سرمایهگذاری و چه هزینههای مصرفی دولتی، منابع مالی و فیزیکی در دسترس برای سرمایهگذاری بخش خصوصی را محدود میکنند و مجموعا از این نظر تأثیر منفی بجا میگذارند اما، با توجه به اینکه تأثیرپذیری مشابه از وضعیت درآمدهای ارزی و سرمایهگذاریهای بخش دولتی غالبا موجب افزایش بازدهی سرمایهگذاری بخش خصوصی میشود، تأثیر سرمایهگذاری دولت بر سرمایهگذاری بخش خصوصی در ماشینآلات مثبت بوده و نتایج بدست آمده از هر چهار معادله و با متغیرهای مختلف، این موضوع را تأئید میکنند که در ایران پدیده جایگزینی اجباری وجود ندارد."