چکیده:
هدف از مقاله حاضر بازنگری عملکرد اقتصاد ایران از سال 1350 تا 1377 و اندازه گیری اهمیت نسبی منابع ارزی، پس اندازهای داخلی و منابع بخش دولتی در رشد اقتصادی ایران است که به وسیله یک مدل ساده سه شکافه پیگری شده است نتایج حاصله نشان می دهد که ارتباط مثبت، قوی و معنی داری مابین سرمایه گذاری و نرخ استفاده از ظرفیت وجود دارد. الگو سپس برای دوره 1378 تا 1383 تحت دو سناریو یا دو مسیر رشد gdp، 5/5% و 6% شبیه سازی شده است. نتایج نشان می دهد که با توجه به ساختار دولتی اقتصاد ایران محدودیت منابع مالی دولت یا پس اندازهای بخش دولتی تا پایان برنامه سوم رشد اقتصادی را محدود می کنند. در عین حال بایستی توجه داشت که درآمد دولت شدیدا به درآمد حاصله از فروش نفت متکی است همچنین از دیگر نتایج که می توان اخذ کرد اینست که سرمایه گذاری مورد نیاز برای رشد یک درصد نرخ استفاده از ظرفیت در سناریوی اول 7/3% gdp و در سناریوی دوم 7/2% gdp است.
A three Gap Model was developed and estimated using time series data for the 1971-1989 period. Estimates showed a positive and significant impact of investment on of the capacity utilization rate of the Iranian economy. The model was simulated over the period of 1999-2004، taking the Third Development Plan's objectives as the target GDP growth rates، which were %5. 5 and %6 per annum in their respective order. The fiscal constraint seems to be binding GDP growth until the end of the Third Development Plan، which is not unexpected when we consider the heavy government involvement in the economy during the period from which the data were drawn. Furthermore due to heavy dependence of government revenues on oil exports، there is a possibility of some overlap between foreign exchange and fiscal constraints in the case of Iran. The findings also indicate that investment would need to grow by %7. 3 and %7. 2 of GDP in the two scenarios respectively in order to achieve a capacity utilization rate growth of %1 per annum.
خلاصه ماشینی:
"جدول1- برخی شاخصهای اقتصاد ایران 1377-1350 (میلیارد ریال و درصد GDP اصلاحی) * نرخ استفاده از ظرفیت (U) (درصد) پسانداز خارجی (sf) (میلیار ریال) پسانداز بخش خصوصی (sp15) (درصد) صادرات (x2) (درصد) واردات کالاهای مصرفی (mg2) (درصد) واردات کالاهای سرمایهای (mz2) (درصد) واردات کالاهای واسطهای (mk2) (درصد) سرمایهگذاری خصوصی (ip2) (درصد) سرمایهگذاری دولتی (ig2) (درصد) تولید کل Actgdp (میلیار ریال) سال 39/91 10/3119 47/35 45/40 90/4 03/2 66/4 33/7 98/8 37/11218 1357-1350 22/52 91/95- 15/10 85/6 15/2 99/0 69/2 69/4 96/3 53/11320 1367-1360 95/54 66/1116- 97/9 26/10 26/4 69/0 64/1 12/4 03/3 78/13386 1372-1368 43/61 60/1979- 41/12 20/10 53/0 61/0 40/1 07/5 68/3 88/16448 1377-1373 * بر اساس آمار دفتر اقتصاد کلان سازمان مدیریت و برنامهریزی وگزارشهای سالیانه بانک مرکز ایران سالهای مختلف.
بالأخره جایگزین نمودن (9) در اتحاد ig2=sg2، شکاف مالی دولت را به دست میدهد که عبارتست از (18) ig2=y1+y2u y1=z0+J4 y2=+z1 برای این که نرخ رشد اقتصادی را در شکافهای مذکور اعمال نماییم میتوانیم از رابطه زیر استفاده کنیم: و چنانچه باشد، میتوانیم بنویسیم: (19) g=ki2 λ که است.
با توجه به برنامه پنج ساله سوم توسعه اقتصادی- اجتماعی مدل برای دوره 1379 تا 1383 تحت دو سناریو شبیهسازی شده است که بررسیها نشان میدهد که تا پایان برنامه سوم محدودیتهای مالی، الزام آورتر از محدودیت ارزی و محدودیت پساندازها و یا به عبارتی دیگر شکاف مالی یکی از موانع رشد اقتصادی ایران است و دولت برای رسیدن به رشد برنامهریزی شده نیاز به سرمایهگذاری بیشتری پیدا میکند."