چکیده:
گیوه نوعی پای افزار سنتی است که رویهی آن از ریسمانهای پنبهای بافته شده و زیره یا ته آن را گاه از چرم و بیشتر از لتههای به هم فشرده و درهم کشیده میسازند.این پایافزار سنتی هنوز در برخی از مناطق ایران از جمله شهر سنجان در نزدیکی اراک تولید میشود.
شهر سنجان با پیشینهی تاریخی و فرهنگی و نیز اقتصاد پویایش در گذشتهی نهچندان دور از جمله مراکز مهم کشاورزی،دامپروری و تجاری منطقه بهویژه قبل از ایجاد شهر سلطانآباد(اراک امروزی)و مرکز مهمی برای تهیه پایافزار بومی منطقه به نام"جورا سنجانی" بوده است که کماکان این هنر در این شهر رایج و یکی از مشهورترین انواع گیوه است که امروزه در این شهر تولید میشود.تولید این نوع گیوه با کف چرمی آجیده در شهر سنجان از قدمت قابل توجهی برخوردار است.تهیهی این پاپوش در کارگاههای گیوهدوزی یا در اصطلاح محلی جوراببندی با ابزار و لوازم خاصی صورت میگیرد و دارای مراحل زیر است:
1-بافت رویه
2-نواردوزی و پاشنهزدن
3-تهیه کف گیوه از چرم طبیعی گاو و آجیدن آن
4-دوختن کف آجیده شده به رویه
در تولید گیوه هم مردان و هم زنان نقش ایفا میکنند.رویه گیوه توسط زنان بافته میشود و مردان آن را تخت میزنند.آداب و رسومی نیز بهویژه در بین زنان در بافت رویه رایج است.اگرچه در سالهای اخیر از رونق گذشتهی این هنر سنتی کاسته شده اما با برنامهریزی میتوان این هنر را از خطر فراموشی نجات داد.
خلاصه ماشینی:
شهر سنجان با پیشینهی تاریخی و فرهنگی و نیز اقتصاد پویایش در گذشتهی نهچندان دور از جمله مراکز مهم کشاورزی،دامپروری و تجاری منطقه بهویژه قبل از ایجاد شهر سلطانآباد(اراک امروزی)و مرکز مهمی برای تهیه پایافزار بومی منطقه به نام"جورا سنجانی" بوده است که کماکان این هنر در این شهر رایج و یکی از مشهورترین انواع گیوه است که امروزه در این شهر تولید میشود.
تهیهی این پاپوش در کارگاههای گیوهدوزی یا در اصطلاح محلی جوراببندی با ابزار و لوازم خاصی صورت میگیرد و دارای مراحل زیر است: 1-بافت رویه 2-نواردوزی و پاشنهزدن 3-تهیه کف گیوه از چرم طبیعی گاو و آجیدن آن 4-دوختن کف آجیده شده به رویه در تولید گیوه هم مردان و هم زنان نقش ایفا میکنند.
بافت جوراب شامل مراحل زیر است: (به تصویر صفحه مراجعه شود) 1-1-تکه دست گرفتن در ابتدای بافت گیوه بافنده با استفاده از یک نخ که به آن پرک (به فتح پ و سکون ر)میگویند و یک جوالدوز شروع به کار میکند.
4-دوختن کف آجیده شده به رویه پس از آجیدن تخت گیوه با نخ و سوزن و درفش رویه نخی را از داخل به آن میدوزند و جهت حالتگیری آن را در داخل قالب قرار میدهند و اضافات دورتادور گیوه را با استفاده از گزن و وسیلهای به نام مخط صاف و دورگیری میکنند و در اینجا گیوه آماده پوشیدن و استفاده کردن است.
جریده سرپایی (jarideh-e-sar-e-paei) :وسیلهای است که از یک چوب حدود یک متری تشکیل شده که قسمت جلوی آن دو لبه است و برای نگهداشتن رویه گیوه هنگام پاشنهنمودن استفاده میشود.