خلاصه ماشینی:
")ب) حملات عثمانیها به اروپا برای توسعه قلمرو خویش(این جریان اروپائیان را به تفکر و تعمق در مورد جایگاه خویش در جهان برد و حاصل آن،این است که میبینیم) ب)بیداری اروپا و قدم گذاشتن در راه علم و دانش:به نظر دولاندلن چهار واقعه بزرگ مقدمه شروع قرون جدید بود:«اکتشافات،رنسانس،رفورم (اصلاح مذهبی)و تشکیل یک سیاست اروپایی»1اروپاییانی که در زمان فتح قسطنطنیه 3541 م و یا بنا به روایتی دیگر در هنگام کشف قاره امریکا در سال 2941 م قدم به قرون جدید گذاشتند،تمام انرژی خود را به پای گذر از عقبافتادگی نسبت به شرق(ولو در نظر خودشان نسبت به گذشته پرافختار یونان و روم)گذاردند.
اگر بخواهیم با معیارهای امروزی در اینباره سخن بگوییم،شگفتآور است که نوجوانی چون اسماعیل چگونه میتوانست این تکاپوی عظیم را ساماندهی کند و مدعی سلطنت در ایران شود؟»9 از آنجایی که رسالت نویسنده و مورخ ایجاب میکند که در واکاوی کدهای تاریخی،خود را در مسیر آن واقعه و سال قرار دهد و محیط اجتماعی و سیاسی و فکری موردنظر را با شرایط خویش یکی کند،جای سوال است که چرا مؤلف کتاب با معیارهای امروزی کدهای تاریخی را مورد نقادی قرار میدهد.
به زعم نگارنده برای همین است که وقتی شاه اسماعیل جریان تکفیر افراطی سه خلیفه اول را با تبرائیان شروع میکند و تشیع به زور شمشیر را بر مردم غالب میکند،علمای ایران به این جریان روی خوش نشان نمیدهند و براساس این فرضیه است که شاه اسماعیل ناچار میشود علمایی برای تبیین ایدئولوژی دینی و سیاسی خود از جبل عامل بیاورد."