چکیده:
طوفانهای تندری از مهمترین بلایای طبیعیاند که همه ساله علاوه بر نابود کردن مقدار زیادی از محصولات کشاورزی،سبب تلفات انسانی زیادی در سراسر دنیا میشوند.در این مقاله،از دادههای روزهای وقوع طوفانهای تندری ایستگاههای سینوپتیک،اردبیل،مشکینشهر،خلخال و پارسآباد-که به ترتیب دارای آمار 92،11،91 و 12 ساله بودند-استفاده شده است.پس از اطمینان از صحت دادههای مورد استفاده،اقدام به تجزیه و تحلیل ویژگیهای آماری دادهها و تعیین نوع توزیع آماری ماهانه و فصلی روزهای دارای طوفانهای تندری گردید.از روش تجزیه مؤلفه روند سریهای زمانی(روند خطی یا پلی نومیال درجه شش)برای تبیین نوسانهای زمانی طوفانهای تندری استفاده شده است.برای تبیین و توجیه همدیدی رگبارها و طوفانهای تندری،شرایط همفشاری سطح زمین،همارتفاع سطح 005 هکتوپاسکال و ستون آب قابل بارش روز 62 مه 5891 به عنوان نمونه،مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.نتایج بررسیها نشان دادند که در ایستگاههای سینوپتیک اردبیل،مشکینشهر و خلخال،بیشترین فراوانی وقوع طوفانهای تندری متعلق به ماه مه و در ایستگاه سینوپتیک پارسآباد،متعلق به ماه ژوئن است.درخت خوشهبندی طوفانهای تندری ماهانه در ایستگاههای مورد مطالعه،نشانداد که این طوفانها در تمامی ایستگاهها سه خوشه مشابه را تشکیل میدهند.مدلهای نوسانی زمانی و روند خطی و پلینومیال درجه شش طوفانهای تندری فصل بهار و سالانه نشان دادند که در ایستگاههای اردبیل، خلخال و مشکینشهر،وقوع طوفانهای تندری دارای روند افزایشی است و در ایستگاه پارسآباد روندی کاهشی دارد.همخوانی نسبتا خوب روند خطی و پلینومیال درجه شش بهاری و سالانه وقوع طوفانهای تندری،مبین بیشتر بودن سهم فصل بهار از طوفانهای تندری نسبت به میزان سالانه است. فراوانی وقوع طوفانهای تندری ایستگاه سینوپتیک اردبیل با تابع توزیع احتمال ویبول سه پارامتری در سطح اطمینان 59 درصد تطابق دارد.بررسی نقشههای همدیدی روز نماینده نشان دادند که در این روز، شرایط سطح زمنی و سطوح بالای اتمسفر برای وقوع پدیده طوفان تندری مناسب است.
خلاصه ماشینی:
"پلی نومیال درجه شش)برای تبیین نوسانهای زمانی طوفانهای تندری استفاده شده است.
فراوانی وقوع طوفانهای تندری ایستگاه سینوپتیک اردبیل با تابع توزیع احتمال ویبول سه پارامتری در
روند خطی یا پلینومیال درجه شش است)برای تبیین نوسانهای زمانی عناصر و پدیدههای مورد مطالعه استفاده شده
این روز به عنوان روز نماینده نیز بدین دلیل بوده است که بیشترین فراوانی وقوع طوفانهای تندری را در مقایسه با دیگر
پارامترهای آماری دادههای مربوط به فراوانی وقوع ماهانه طوفانهای تندری ایستگاههای سینوپتیک مورد مطالعه
برای طبقهبندی فراوانی ماهانه وقوع طوفانهای تندری در ایستگاههای مورد مطالعه،اقدام به تحلیل خوشهای
دندروگرام فراوانی وقوع طوفانهای تندری ایستگاه سینوپتیک مشکینشهر براساس دندروگرام به دست آمده برای ایستگاه پارسآباد،از آنجا که ماههای اردیبهشت و خرداد دارای بیشترین
مدلهای نوسانی زمانی و روند خطی و پلینومیال درجه شش طوفانهای تندری فصل بهار(که بیشترین فراوانی
وقوع طوفانهای تندری را دارد)و سالانه ایستگاهها مورد مطالعه در طول دوره آماری در شکلهای 5 تا 21 نشان داده
وضعیت وقوع طوفانهای بهاره از نظر ویژگیهای آماری بسیار شبیه به وضعیت سالانه است،که این خود به معنی اهمیت زیاد فصل بهار به لحاظ وقوع
طوفانهای تندری فصول تابستان و پاییز ایستگاه سینوپتیک اردبیل و نیز آزمون تعیین نوع توزیع احتمال آن،در
مدل نوسانی و روند فصلی تغییرات وقوع روزهای توأم با طوفانهای تندری فصول تابستان و پاییز ایستگاه اردبیل
طوفانهای تندری این ایستگاه با تابع توزیع احتمال ویبول سه پارامتری در سطح اطمینان 59 درصد برای فصل بهار
آمار ایستگاه سینوپتیک اردبیل بیانگر وقوع همزمان طوفان تندری با تگرگ،صاعقه و بارش سنگین است."