چکیده:
در آخرین روزهای سال 2003 در شهر بم ایران زلزلهای به وقوع پیوست که موجب کشتهشدن
بیش از 30،000 نفر از جمعیت 200،000 نفری شهرستان بم شد. در این شهر مصرف تریاک در
مردان بسیار شایع بوده و مشکلاتی را پس از زلزله ایجاد کرد. هدف از این مطالعه
بررسی بروز علائم محرومیت در وابستگان به مواد اپیوئیدی (معتادان) و نحوة برخورد
آنان با علائمشان در دو هفتة اول پس از زلزله است.
این مطالعه با استفاده از روش کیفی در شهر بم و یکی از روستاهای اطراف آن و در 8
بیمارستان از شهرهای کرمان و تهران که زلزلهزدگان را پذیرفته بودند انجام شد. 159
نفر مورد مصاحبه قرار گرفتند که از این میان، 61 نفر آنها معتاد و بقیه از خانوادة
معتادان، مردم بم، پزشکان، پرستاران و امدادگران بودند. پرسشگری به شیوة مصاحبة
عمیق با استفاده از 8 پرسشنامة نیمه ساختاریافته و باز انجام گرفت. کار میدانی 15
روز پس از وقوع زلزله به مدت دو هفته به طول انجامید. اطلاعات کیفی حاصل با روش
تحلیل محتوا و به صورت دستی استخراج و تحلیل شد.
حدود نیمی از معتادان مورد مصاحبه در دو هفتة اول بعد از زلزله ساعتها تا روزها
علائم محرومیت را تجربه کردند. حدود نیمی از معتادان مشکلات خود را با سیستم درمانی
در میان گذاشته و درخواست داروهای مسکن یا مخدر کردند، ولی علائم محرومیت فقط در یک
چهارم آنان با تجویز داروهای مسکن مخدر کنترل شد و بیش از دو سوم آنان تریاک مصرف
کردند. بقیة افراد از هر دو روش فوق جهت کاهش علائم محرومیت استفاده کردند. با توجه
به این که در جامعة ما مصرف مواد قابل سوءمصرف رواج دارد، این مسئله در بحرانهای
دستهجمعی و بلایا از اهم مسائل بهداشتی و اجتماعی میباشد و لازم است آمادگی لازم
هنگام برخورد با این مسئله وجود داشته باشد.
خلاصه ماشینی:
"در این مطالعة توصیفی بروز علائم محرومیت در معتادان به مواد مخدر اپیوئیدی (افیونی)، نحوة برخورد معتادان با علائم محرومیت و نگرش آنها در مورد اقداماتی که از این پس در بم باید صورت گیرد، طی 2 هفتة اول بعد از زلزله شهرستان بم بررسی شده است.
2) نتایج 1ـ2)مشخصات معتادان مورد مصاحبه و الگوی مصرف مواد در آنان قبل از وقوع زلزله از 61 معتاد مصاحبه شده در این مطالعه 52 نفر مرد و 9 نفر زن بودهاند.
از روز دوم تا پایان هفتة دوم پس از وقوع زلزله، 17 نفر از 41 نفر معتادان بستری در بیمارستانهای تهران، کرمان و نقاهتگاه تهران ساعتها تا روزها دچار علائم محرومیت شدند و تعدادی از معتادان نیز از دردهای شدید جسمانی که آن را مربوط به صدمات ناشی از زلزله میدانستند شاکی بودند، ولی به گفتة پزشکان معالج آنان شدت درد بیش از صدمات جسمانی بوده و احتمالا به دردهای ناشی از ترک مربوط بوده است.
6ـ2) نگرش معتادان در مورد اقداماتی که از این پس بهتر است برای معتادان زلزلهزدة بم صورت گیرد بیش از نیمی از معتادان بیان کردند که بهتر است توسط سیستم بهداشتی ـ درمانی، تسهیلات و امکانات برای ترک دادن مواد فراهم شود و عدهای توزیع تریاک بین معتادان را توصیه کرده و عدهای دیگر به در اختیار گذاشتن داروهای مسکن و مخدر مانند متادون، اشاره کردند.
در وضعیت بسیار بحرانی پس از زلزله، بسیاری از معتادان دچار استرس حاد و آسیب جسمی شده و برخی کاملا درگیر کمکرسانی بودند؛ لیکن از روز دوم به تدریج علائم محرومیت و نیاز به مصرف مواد بروز یافته و در ردیف نیازهای پایة این افراد قرار گرفته بود."