چکیده:
این مقاله در بخش نخست به بررسی ماهیت و چیستی پدیدهء بیماری هلندی و نشانههای آن در اقتصاد ایران میپردازد.بخش دوم نیز راهبردهای ممکن در مدیریت درآمدهای نفتی را در دستور کار قرار میدهد.تبعات منفی رونق منابع طبیعی(از جمله نفت)موضوع بحث بیماری هلندی است.
تشخیص ظهور و بروز بیماری هلندی در اقتصاد کار سادهای نیست.با این حال، شاخصهایی همچون تقویت پول ملی و افزایش نرخ ارز،افزایش قیمت کالاهای غیر قابل مبادله،افزایش واردات،کاهش سهم ارزشافزودهء بخشهای صنعت و کشاورزی از تولید ناخالص داخلی و جز اینها،از جمله مواردی هستند که اقتصاددانان به عنوان نشانههای بیماری هلندی در اقتصاد ذکر میکنند.
The first part of this essay tries to explain the nature of the Dutch syndrome and its symptoms inIraneconomy. Its second part discusses the proper management of. Negative consequences of overusing natural resources are discussed in Dutch syndrome.On time diagnosis of Dutch syndrome in economy is not an easy task. However، indicators such as supporting national money، exchange rate increasing، high price of un-exchangeable goods، imports increasing، decreasing of surplus value of industrial sectors are some indicators that notify economists of Dutch syndrome.
خلاصه ماشینی:
4 در ایران نیز بسیاری از صاحبنظران اقتصادی و سیاسی بر این باورند کحه ثروت نفت عملکرد اقتصادی کشور را تحلیل برده و اثر سوئی بر ساختار سیاست در کشور داشته است،به گونهای که برخی چنان راه اغراق را میپیمایند که از ثروت نفت در کشور به مثابه بلا و نفرین یاد میکنند؛به این مفهوم که نحوهء استفاده از ثروت نفت در کشور بهگونهای بوده است که نتایج رفاهی و توسعهای مورد انتظار از آن را به بار نیاورده است،چنانکه گویی اقتصاد کشور به بیماری هلندی گرفتار شده است.
برای مثال،افزایش اندازه بخش خدمات(به عنوان یکی از نشانههای این پدیده)میتواند ناشی از پدیدهء گذار طبیعی اقتصاد مثلا به مرحله فراصنعتی باشد و یا آنکه افزایش نرخ واقعی ارز(به مثابه نشانه دیگر بیماری هلندی)ممکن است در نتیجه تغییر در مصرف دولت یا تغییر در خالص ذخایر خارجی،تفاوت بهرهوری یا فساد مالی بوده باشد.
31با این حال،اقتصاددانان و متخصصان امر برای پیبردن به ظهور و بروز بیماری هلندی در اقتصاد و نیز انتقاد از عملکرد دولتها در خصوص نحوهء مصرف درآمدهای حاصل از صادرات منابع طبیعی،از شاخصها و نشانههایی استفاده میکنند که عمدهترین آنها شامل این موارد است:1)تقویت پول ملی و افزایش نرخ ارز واقعی 2)رونق بخش خدمات،3)افزایش قیمت کالاهای غیرقابل مبادله(همچون زمین،مسکن و خدمات)، 4)کاهش نسبت صادرات کالاهای غیرنفتی(به ویژه کلاهای صنعتی)به تولید ناخالص (1).
مرسوم آن است که برای بررسی تأثیر بیماری هلندی بر عملکرد اقتصاد،کل اقتصاد را به سه بخش کلی تقسیم میکنند که عبارتند از:الف)بخش منابع طبیعی(مانند نفت)،ب)بخش کالاهای قابل تجارت(مانند صنعت و کشاورزی)و ج)بخش کالاها و خدمات غیرقابل تجارت(مانند ساختمان،حمل و نقل،خدمات و جز اینها).