چکیده:
مقاله حاضر به بررسی رابطة بین طرد اجتماعی که مفهوم نسبتا جدیدی در علوم اجتماعی است و آمادگی برای اعتیاد میپردازد. در این مطالعه، مؤلفههای هفتگانة محرومیت مادی، محرومیت جنسیتی، عوامل مطرودساز پیشین، عوامل مطرودساز دوران گذار، فقدان مشارکت اجتماعی، فقدان حقوق اجتماعی و عدم ادغام هنجاری، بهعنوان ابعاد اصلی طرد اجتماعی در نظر گرفته شدهاند. برای سنجش متغیر وابسته آمادگی برای اعتیاد از مقیاس بومیشدة آی. ا. پی. اس. استفاده شده است. جمعیت تحقیق دانشجویان دختر دانشگاههای شهر تهران میباشند که تعداد ۳۸۴ نفر از آنان به روش نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای بهعنوان نمونة تحقیق انتخاب شدهاند. این مطالعه به دلیل تمرکز بر اعتیاد زنان، سعی داشته تا علاوه بر شناسایی علل عام آمادگی برای اعتیاد، عوامل مرتبط با جنسیت و سن را نیز مدنظر قرار داده و از این دیدگاه، مسئلة اعتیاد زنان را بهطور خاص پیگیری کند. یافتهها نشان میدهد حدود 40 درصد از جمعیت مورد بررسی، آمادگی متوسط تا زیاد برای اعتیاد از خود نشان دادهاند. در تحلیل دو متغیره، از ابعاد هفتگانه طرد اجتماعی، شش بعد آن در جمعیت نمونة مورد بررسی با متغیر وابستة آمادگی برای اعتیاد رابطة معنیدار و مثبت نشان دادهاند. در تحلیل چند متغیره، دو مؤلفة عوامل مطرودساز دوران گذار (از جوانی به بزرگسالی) و عدم ادغام هنجاری مؤلفههایی بودند که با آمادگی برای اعتیاد، رابطه قوی و مثبت داشتهاند. همچنین متغیرهای یاد شده با واسطه متغیر سبک رفتاری، با متغیر وابسته مرتبط بودند.
خلاصه ماشینی:
"ضرایب همبستگی پیرسون ـ متغیرهای جزئی متغیر ضریب همبستگی سطح معنی داری محرومیت مادی 376/0 000/0 محرومیت جنسیتی 222/0 000/0 عوامل مطرود ساز پیشین 330/0 000/0 عوامل مطرود ساز دوران گذار 396/0 000/0 فقدان حقوق اجتماعی 095/0 085/0 فقدان مشارکت اجتماعی 342/0 000/0 عدم ادغام هنجاری 507/0 000/0 سبک رفتاری موافق اعتیاد 460/0 000/0 اوقات فراغت موافق اعتیاد 249/0 000/0 ارتباط با همسالان موافق اعتیاد 251/0 0000/0 دادههای جدول فوق حاکی از این است که در نمونه مورد بررسی متغیر کلی خردهفرهنگ جوانی موافق اعتیاد با ضریب همبستگی 57/0 رابطهای قوی با آمادگی برای اعتیاد دارد.
تحلیل مسیر نتایج حاصل از تحلیل مسیر انجام شده میان ابعاد متغیرهای مستقل اصلی با متغیر وابسته که در نمودار زیر نشان داده شده است حاکی از این است که متغیرهای عدم ادغام هنجاری و عوامل مطرودساز دورانگذار علاوه بر تأثیر مستقیم، از طریق متغیر سبک رفتاری (واسط) نیز با متغیر وابسته آمادگی برای اعتیاد رابطه دارند.
نمودار تحلیل مسیر متغیرها در مجموع یافتههای تحلیل چندمتغیره نشان داد هر چند بر حسب مدل نظری مبنا، تمامی مؤلفههای وجوه چندگانه طرد اجتماعی مهم به نظر میرسیدند و روابط همه آنها با متغیر وابسته در فرضیات، مفروض گرفته شده بود، اما در بررسی تجربی این مدل در جمعیت نمونة پژوهش حاضر، یعنی جمعیت دختران جوان و دانشجو، ابعادی از عوامل و شرایط مطرودساز که ارتباط بیشتری با مقولة جوانی و جوانان دارد، یعنی شرایط مطرودساز دورانگذار (انتقال از جوانی به بزرگسالی) و عدم ادغام هنجاری (انفصال از هنجارهای اخلاقی و قانونی جامعه) رابطة معنیدارتری با متغیر وابسته از خود نشان داده است."