چکیده:
این مقاله بر آن است که اهداف حکومت از دیدگاه امیرالمؤ منین علی7 را تبیین کند. و بر این اساس پاسخ به این سه پرسش را وظیفه خود می داند: -1 امام علی چه اهدافی را برای حکومت خود یا حکومت اسلامی ترسیم می کند. -2 امام علی در میان اهداف حکومت، کدام را مقدم می شمرد. -3 امام علی آیا به اهداف حکومت خود دست یافت. در پاسخ سئوال اول می توان گفت که امام علی7 اجرای قانون خدا را هدف حکومت می داند. یعنی موازین الهی را برپا و شرع را پاس دارد. و در پاسخ سئوال دوم می توان گفت که امام علی7 نظم مقید را مقدم بر هر چیزی می داند. البته نه هر نظمی که به بقا ظالمان و ستمگران بیانجامد و هم چنین عدل مقدم بر دیگر ارزش های اجتماعی است و نیز ارزش های معنوی بر مصالح مادی مقدم است و در پاسخ سئوال سوم می توان گفت که فرصت کافی برای اعمال اصلاحات و عینی ساختن غایات مورد نظر در اختیار حضرت قرار نگرفت. 1. اهداف حکومت نگاه امام علی7 را به اهداف حکومت، می توان ناظر به سه جنبه مختلف این موضوع دانست و براساس این ابعاد، بیانات حضرت را از هم تفکیک کرد
خلاصه ماشینی:
"هرچند برخی شارحان نهجالبلاغه، شعار لاحکم الا لله خوارج را برای «نفی حکمیت» دانسته، نه حاکمیت و حکومت بشری، (2) به هر حال امام ـ علیهالسلام ـ در این بیان، نیاز به حکومت را بر مبنای اهداف و غایاتی که از آن توقع میرود، تبیین کردهاند: «انه لابد للناس من امیر بر او فاجر یعمل فی امرته المؤمن ویستمتع فیها الکافر ویبلغ الله فیها الأجل ویجمع به الفیء ویقاتل به العدو وتأمن به السبل ویؤخذ به للضعیف من القوی حتی یتسریح بر و یستراح من فاجر.
(8) امیرالمؤمنین «اجرای قانون خدا» را هدف حکومت میداند و با شاهد گرفتن حق ـ تعالی ـ اعلام میکند که به انگیزه سلطه و ریاست، زمام امور را به دست نگرفته است، بلکه خواهان آن است که «موازین الهی» را برپا، و «شرع» را پاس دارد؛ هرچیز را در جای خود نهد و حقوق افراد را به آنها رساند: «اللهم انک تعلم انی لم ارد الامره ولا علو الملک والریاسة وانما اردت القیام بحدودک والاداء لشرعک ووضع الامور فی مواضعها وتوفیر الحقوق علی اهلها والمضی علی منهاج نبیک وارشاد الضال الی انوار هدایتک.
» (52) شرط سوم تحقق آرمانها، مشارکت مردم و همراهی آنان با دولتمردان ـ برای دستیابی به اهداف ـ است: «هرگاه توده مردم به حقوق حاکم وفادار باشند و دولت نیز حقوق مردم را ادا کند، حق در جامعه محترم و حاکم میگردد، ارکان دین برپا میشود، نشانهها و علائم عدالت بدون هیچ گونه انحراف ظاهر میشود، سنتها در بستر خود قرار میگیرد.
حتی آنان که بر حکومت حضرت شوریدند، مدعی نبودند که امام از برنامههای عادلانه خود عدول کرده است، بلکه خواستار تغییر موضع حضرت و رها کردن برنامهها و اهداف وی بودند؛ به خصوص عدالت علی علیهالسلام بر ایشان غیر قابل تحمل بود."