چکیده:
این مقاله به توضیح نقش جهانی شدن در مهاجرت نیروی انسانی متخصص و بررسی این موضوع در ایران می پردازد. براساس یافته های این مقاله اگر جهانی شدن را به مثابه گسترش روابط اجتماعی به سطح جهانی در ابعاد مختلف اقتصادی، سیاسی و فرهنگی تعریف کنیم، جهانی شدن بازار کار را می توانیم به معنای شکل گیری یک بازار کار جهانی بدانیم که در آن زمینه ها و امکانات لازم برای دسترسی و برقراری ارتباطات آسان میان عرضه و تقاضای نیروی کار در سطح جهانی فراهم آمده است. بنابراین جهانی شدن بازار کار زمینه مهاجرت متخصصان را فراهم می آورد. در این شرایط نگاهی به تجربه بین المللی در خصوص مهاجرت نیروی انسانی ماهر نشان می دهد که با گسترش روند جهانی شدن به ویژه در حوزه اقتصاد در واقع میزان مهاجرت متخصصان نیز افزایش یافته است. این مقاله نشان می دهد که جمهوری اسلامی ایران در یک مقایسه بین المللی، در منطقه آسیا و اقیانوسیه با 16درصد مهاجرت متخصصان دارای دومین رتبه به لحاظ میزان مهاجرت افراد دارای تحصیلات عالی بالای 25 سال به آمریکا می باشد. هم چنین به لحاظ مهاجرت نیروی انسانی متخصص به مقصد کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) ایران با از دست دادن 30درصد از نیروی انسانی ماهر خود دارای رتبه دوم در منطقه آسیا و اقیانوسیه است.
با توجه به حجم بالای مهاجرت متخصصان از جمهوری اسلامی، این مقاله ضمن تشریح دقیق تر ترکیب درونی این مهاجرت ها به لحاظ رشته های علمی و کشورهای مقصد چنین نتیجه گیری می کند که برای مواجه شدن با چالش های جهانی شدن در زمینه مهاجرت نیروی انسانی متخصص باید راه کارهای جدی در برنامه های ملی توسعه پیش بینی شوند. از جمله مهم ترین این راه کارها در کوتاه مدت ایجاد شبکه های متخصصان ایرانی خارج از کشور برای جلب همکاری پاره وقت آن ها با مراکز علمی داخلی و در بلند مدت ایجاد فضای مناسب در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برای حفظ متخصصان کشور و جلوگیری از مهاجرت آن ها به خارج می باشند.
خلاصه ماشینی:
"در نمودار شماره 2 کشورهایی را میبینیم که به تفکیک مناطق مختلف جهان در 0991،بیشترین درصد مهاجرت افراد دارای تحصیلات عالی بالای 52 سال به دیگر کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) دارا بودهاند که گویای دومین بخش از مقایسهء بین المللی یاد شده است: نمودار 2:درصد مهاجرت نیروی انسانی متخصص کشورهایی که دارای بیشترین مهاجرت این نیروها به کشورهای OECD هستند (برحسب مناطق-0991) (به تصویر صفحه مراجعه شود) براساس نمودار شمارهء 2 کشورهایی که در مهاجرت نیروی انسانی متخصص به کشورهای OECD ،در سال 0991،رتبهء اول را داشتهاند،به ترتیب در مناطق آسیا و اقیانوسیه،آفریقا،آمریکای شمالی و آمریکای جنوبی عبارتاند از:ترکیه با 66 درصد، تونس با 36 درصد،جامائیکا با 77 درصد وگویان با 77 درصد.
در یک جمله میتوان گفت در سطح بین المللی و مناطق مختلف جهان ما شاهد کشورهایی هستیم که تا 08 درصد از نیروی انسانی متخصص خود را در اثر مهاجرت آنها به کشورهای توسعه یافته از دست دادهاند،که این به معنای آن است که این کشورها باید یک سلسله تدابیر و اقدامات جدی برای پیشگیری از فرار گستردهء مغزها که یکی از سرمایههای اصلی هرکشور برای توسعهء اقتصادی- اجتماعی به شمار میآیند،اتخاذ کنند.
3)بررسی تجربه ایران همانطوری که ذکر شد براساس دادههای در دسترس بین المللی در سال 0991،حدود 61 درصد نیروی انسانی دارای تحصیلات عالی ایران به آمریکا و حدود 03 درصد از آنها به دیگر کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) مهاجرت کردهاند،که (*) (The South Africa Net work of Skills Abroad) این موضوع بیانگر رتبهء دوم کشور در منطقه آسیا و اقیانوسیه است."