چکیده:
طرح مسئله:امروزه رویکرد پیشگیری اجتماعمحور،و ارتقاء سلامت روانی-اجتماعی در ایران به جایی رسیده است که نیاز به نشان دادن اعتبار و اثربخشی فعالیتها برای گسترش موقعیت کنونی آن شدیدا احساس میشود.این تحقیق،فرایند،برایند،اثر نهایی و چگونگی تحقق اهداف و نیز فعالیتهای برنامه پیشگیری اجتماعمحور در استان آذربایجان شرقی را ارزیابی نموده است.
روش:این مطالعه به روش«شبه تجربی»از نوع پیشآزمون،پسآزمون با گروه کنترل همسان انجام شده است.5 محله تحت پوشش برنامه(در بدو تأسیس)به عنوان گروه آزمایش و همین تعداد محله همسان به عنوان گروه کنترل انتخاب شدهاند.
یافتهها:آزمون تفاوت میانگینها،اثر مداخله بر نگرش و کیفیت زندگی را نشان میدهد، درحالیکه اثر بر میزان بروز معنیدار نیست.تحلیل پراکنش(آنالیز واریانس)دو راهه اثر اصلی نگرش و کیفیت زندگی را معنیدار و اثر تقابلی را تنها برای کیفیت زندگی معنیدار گزارش کرده است.با آزمون تحلی ممیزی مشخص شد گروهبندی دارای قاعده مبتنی بر ضرایب متغیرهاست و در مجموع 16%افراد دو گروه آزمایش و کنترل،به درستی از هم تفکیک شدهاند.مقدار مشارکت و تحقق اهداف در حد زیاد گزارش شده است.
بحث:برخلاف مدل منطقی سنتی که در آن عمل محلهای(در یک رابطه خطی)از طریق نگرش،موجب کاهش بروز و از آن طریق موجب ارتقاء کیفیت زندگی میشود،نتیجه این پژوهش فرضیه رابطه غیر خطی را مطرح میکند.
خلاصه ماشینی:
"فصلنامهء علمی-پژوهشی رفاه اجتماعی،سال دهم،شماره 43اثربخشی برنامه پیشگیری اجتماعمحور از اعتیاد بر کیفیت زندگی در استان آذربایجان شرقیمینا علیپوری نیاز*،حسن رفیعی**،آمنه ستاره فروزان***،بهزاد طالبی**** طرح مسئله:امروزه رویکرد پیشگیری اجتماعمحور،و ارتقاء سلامت روانی-اجتماعی در ایران به جایی رسیده است که نیاز به نشان دادن اعتبار و اثربخشی فعالیتها برای گسترش موقعیت کنونی آن شدیدا احساس میشود.
برگرفته از هدف غایی برنامه پیشگیری اجتماعمحور از اعتیاد یعنی ارتقاء سطح کیفیت زندگی،و اهداف اختصاصی آن شامل کاهش بروز مصرف مواد در جامعه و ارتقاء عوامل محافظ و کاهش عوامل خطر و طبق مدل منطقی ارزشیابی،مشارکت3به عنوان شاخص فرایند4،نگرش5به عنوان شاخص برونداد6،بروز7به عنوان شاخص برایند8و کیفیت زندگی9به عنوان شاخص اثر نهایی01سنجیده شدند.
برای تعیین تأثیر برنامه آزمون t وابسته نیز انجام شد و باز هم بهبود در نگرش و کیفیت زندگی از طریق عمل محلهای و عدم بهبود در میزان بروز را نشان داد(جدول 3): جدول 3:آزمون t وابسته قبل و بعد از مداخله (به تصویر صفحه مراجعه شود) تحلیل پراکنش(آنالیز واریانس)دوراهه تحلیل پراکنش دوراهه برای متغیرهای فوق،تایید فرض صفر اثر تقابلی برای نگرش (0/62- p )و بروز(0/99- p )و رد فرض صفر تقابلی برای کیفیت زندگی(0/00- p )را نمایان میکند.
همچنین عمل محلهای(مداخله پیشگیری اجتماعمحور)بر نگرش افراد محله به مواد و نیز بر کیفیت زندگی آنها تأثیر دارد،ولی بر میزان بروز اعتیاد در محله تأثیر ندارد.
مطابق مدل منطقی ارزشیابی انتظار داشتیم عمل محلهای از طریق ایجاد تغییر نگرش و کاهش بروز موجب ارتقای کیفیت زندگی شود: کیفیت زندگی-بروز-نگرش-عملی محلهای Input-output-outcome-Impact ولی مطابق دادهها گرچه نگرش بر اثر مداخله بهبود یافته،اما اثر برنامه بر کیفیت زندگی بیش از نگرش بوده است."