خلاصه ماشینی:
در فصل اول،که به اوضاع تاریخی و اجتماعی ایران تا پایان دورهء مغول اختصاص دارد،ورود اسلام به ایران و اوضاع اعراب پس از ورود به ایران و کامرانیهای حکومتگران عرب و وضعیت مردم در شهرهای ایران و پیامدهای اجتماعی این شیوهء سلوک در برخی نواحی ایران و قیامهای متعدد در خراسان و روی کار آمدن بنی عباس و ادامهء قیامها و شورشها و سرکوب همهء این قیامها به اختصار روایت شده است.
روایت دکتر غلامرضایی از اوضاع و احوال مردم ایران و بیتدبیریهای حکّام ایرانی و غیرایرانی و گهگاه حسن سلوک برخی حاکمان محلی، به اختصار تمام با شرح دورهء حکمرانی دیلمیان در جنوب و آل بویه میشود که خراسان شاهد بیشترین قیامها بر ضدّ امویان و عباسیان بوده است.
بررسی اوضاع صوفیه و رواج تفکر صوفیانه در اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم و رونق بیشتر متصوفه به سبب حمایت گروهی از وزیران و حاکمان و گسترش قلمرو نفوذ صوفیه در قرن ششم تا شام و آسیای صغیر و ادامهء رغبت برخی حکمرانان مغول به بزرگان و مشایخ صوفیه و ظهور بزرگترین نظریهپرداز عرفان اسلامی، شیخ اکبر،ابن عربی(فوت،836)،و پیدایش خانقاهنشینی از دیگر مباحث این فصل است.
پیش از دستهبندی این آثار،بحثی تازه دربارهء برخی عناصر و عوامل مؤثر بر شیوهء نثر کتب متصوّفه ارائه شده است.
دکتر غلامریی ذیل هرکدام از این عناوین،چگونگی تأثیر این عوامل بر نحوهء نوشتار و شیوهء نگارش نویسندگان آثار را دقیقا بررسی کرده و با ذکر شواهد،بر غنای بحث افزوده است.
فصل دوم این بخش به معرفی آثار متصوفه اختصاص دارد.