چکیده:
مصرف و مصرف گرایی مساله ای چند بعدی است که از جهات گوناگون قابل بررسی است و در هر جامعه ای متاثر از عوامل متعدد از جمله فرهنگ عمومی، هنجارها و ارزش های حاکم است. مصرف گرایی، اصالت دادن به مصرف و هدف قرار دادن رفاه و دارایی های مادی است.
اسلام با تاکید بر لزوم حفظ مال، تامین نیازهای زندگی، سرمایه گذاری اقتصادی، تامین رفاه زندگی برای خود و افراد تحت تکفل با معیار رعایت اعتدال و میانه روی، مسلمانان را به مصرف دعوت کرده و از هر گونه اسراف، تبذیر و ... در مصرف منع کرده است.
مصرف گرایی آثار متعدد و گوناگون اقتصادی، سیاسی، روانی و به ویژه جامعه شناختی را در جامعه بر جا می گذارد. از آثار جامعه شناختی مصرف گرایی می توان به تبدیل ثروت و مصرف، به ارزش و غلبه آن بر دیگر ارزش ها، نمایش ثروت، شکاف طبقاتی و نابرابری اجتماعی، احساس محرومیت و ... نام برد.
مقاله حاضر با روش اسنادی، تحلیل محتوا و توصیفی و رویکرد جامعه شناختی بعد از تبیین آثار مصرف گرایی در جامعه، مصرف گرایی را از دید آموزه های اسلامی بررسی می کند و به این نتیجه می رسد که مصرف به خودی خود پدیده ای مذموم نیست و اسلام نیز مسلمانان را برای تامین نیازهای زندگی تشویق می کند اما مصرف گرایی و هدف قرار دادن مصرف آثار منفی داشته، همسو با مفاهیمی چون اسراف، تبذیر و اتراف بوده و از دید اسلام مذموم شمرده شده است.
Consumption and consumerism is a multidimensional subject which can be studied from various aspects and is influenced، in each society، by its general culture، norms and dominant values. Consumerism is to give a central importance to consumption and، aiming at material comforts and wealth. This picture of consumption started becoming popular from 19th century، with an aim of perpetuation of Capitalism and to stress upon the culture of utmost consumption، with an aim of enjoying material pleasures. In advancement of this process، publicity was an appropriate tool for this task. Through it frontiers between countries were broken and consumerism became a value in all societies.
Consumerism leaves various economic، psychological and، most significantly، sociological effects on a society. Amongst the sociological effects of consumerism، the transformation of wealth and consumption into a value and its dominance on other values، showing off of wealth، class gaps and social inequality، sense of deprivation etc.، can be pointed out.
The present article using a methodology of reference، analysis of materials and descriptive and، a sociological procedure، after explaining the effects of consumerism in the society، studies consumerism from the viewpoint of Islamic teachings، and concludes that consumption on its own is not an objectionable phenomenon and Islam too، encourages the Muslims to fulfil daily needs of their lives. Whereas، consumerism and making consumption a goal has negative effects، and is in line with concepts like extravagance، wastage and spoilage and has been considered objectionable from Islamic viewpoint.
خلاصه ماشینی:
مقاله حاضر با روش اسنادي، تحليل محتوا و توصيفي و رويکرد جامعه شناختي بعد از تبيـين آثـار مصرف گرايي در جامعه ، مصرف گرايي را از ديد آموزه هاي اسلامي بررسي ميکنـد و بـه ايـن نتيجـه ميرسد که مصرف به خودي خود پديده اي مذموم نيست و اسلام نيز مسلمانان را براي تأمين نيازهاي زندگي تشويق ميکند اما مـصرف گرايـي و هـدف قـرار دادن مـصرف آثـار منفـي داشـته ، همـسو بـا مفاهيمي چون اسراف ، تبذير و اتراف بوده و از ديد اسلام مذموم شمرده شده است .
در تحقيـق حاضر در پي اثبات اين هستيم که مصرف به خودي خود امري پـسنديده اسـت کـه مـورد تأييد اسلام قرار گرفته است و براي اقتصاد و جامعه در جايگاه موتـور محرکـه قـرار دارد، رواج مصرف تا حد بهينه و با رعايت موازين شرعي امري نکو است اما زماني که مـصرف هدف زندگي قرار گرفت و فرد به اسراف و تبذير دچار شد امري مذموم و ناپـسند اسـت .
در زمـان هـاي گذشـته مردم به تهيه کالاها و خدمات ضرور درجه اول و بعد کالاهاي غيرضرور با اولويت و توان خريد خود مي پرداختند و در تهيه و توليد مايحتاج خود نقش داشتند و ايـن انديـشه رايـج مردم بود اما براي اشاعه مصرف گرايي لازم بود اين نوع نگرش تغيير يابد؛ بنابراين به وسيله تبليغات از طريق وسايل ارتباط جمعي در نوع نگرش مردم تغيير داده شـد و مـردم در پـي هر چه بيشتر مصرف کردن بودند و هستند.