چکیده:
برای ایجاد و تقویت ملی در نسل آیندة یک کشور، نهاد آموزش و پرورش،
ابزارهای سه گانة فضای آموزشی، معلم و کتاب های درسی را دراختیار دارد .
از آنجا که کتاب های درسی به صورت متمرکز تدوین شده و به طور یکسان
در سراسر کشور استفاده می شوند، بررسی آنها با رویکرد هویت دین ی
ملی، از چگونگی تاثیر احتمالی آنها بر هوی ت یابی گروه سنی مخاطب، حکایت
دارد. در سال های اخیر، بررسی کتاب های درسی از دیدگاه هویت ملی مورد
توجه پژوهشگران قرار گرفته و شانزده پژوهش در این حوزه انجام شده
است، در مقالة حاضر، این مطالعه ها با هدف به دست دادن تصویری کلی از
کتاب های درسی با رویکرد یاد شده و با روش فراتحلیل، بررسی شده است .
پژوهش ها براساس دورة تاریخی، گویه های مورد نظر و تعداد تحلیل
گردیده اند. یافته ها نشان می دهد که در دوره های زمانی گوناگون با توجه به
سیاست های کلان جامعه، تدوین کنندگان کتاب های درسی به یکی از دو بعد
دینی و یا ملی هویت ملی ایرانیان توجه نموده اند و بعد دیگر، کمتر مورد
توجهشان قرار گرفته است . با توجه به ویژگی هویت ملی ایران، توجه مناسب
به هر دو بعد برای ایجاد هویتی منسجم در دانش آموزان ضروری می باشد.
خلاصه ماشینی:
"دستهبندی یافتههای این آثار براساسدورههای زمانی،نشان از این واقعیت دارد که بین هدفها و سیاستهای کلان جامعه،و محتوای کتابهای درسی ارتباط برقرار است؛به طوری که در دوران پهلوی اول کهسیاست حاکم بر بزرگنمایی تاریخ باستان در مقابل ارزشهای دینی و اسلامی،متمرکزبود،هویت ملی با 77/3 درصد از کل نمادهای هویت فرهنگی و با تأکید بر شواهد وارزشهای باستانی،به میزان بسیار زیاد مطرح شده است؛درحالیکه هویت دینی واسلامی با 22/3 درصد به شکلی کمرنگ و در میان حکایتها و شعرهای اخلاقیبه صورت غیر مستقیم طرح گردیده است.
از سه مطالعۀ انجام شده دربارۀ کتابهای درسی مقطع ابتدایی،دو اثر نشان دادهاندکه محتوای کتابهای درسی نمیتواند نقش چندان مؤثری در شکلگیری و تحکیمهویت ملی که یکی از ابعاد مهم شخصیت سالم و رشد همهجانبۀ فردی و اجتماعیدانشآموزان به شمار میرود،ایفا نماید(صالحی عمران و شکیبائیان،1386)؛همچنینمیتوان دریافت که میزان توجه نگارندگان و برنامهریزان درسهای دورۀ ابتدایی بهمقولههای هویت ملی(فرهنگ،مشاهیر،ادبیات،وطن،تاریخ،جغرافیا،هنر و میراثفرهنگی)کم بوده و این مقدار،7%کل موارد بررسی شده را تشکیل میدهد.
از سه مطالعۀ انجام شده دربارۀ کتابهای درسی مقطع ابتدایی،دو اثر نشان دادهاندکه محتوای کتابهای درسی نمیتواند نقش چندان مؤثری در شکلگیری و تحکیمهویت ملی که یکی از ابعاد مهم شخصیت سالم و رشد همهجانبۀ فردی و اجتماعیدانشآموزان به شمار میرود،ایفا نماید(صالحی عمران و شکیبائیان،1386)؛همچنینمیتوان دریافت که میزان توجه نگارندگان و برنامهریزان درسهای دورۀ ابتدایی بهمقولههای هویت ملی(فرهنگ،مشاهیر،ادبیات،وطن،تاریخ،جغرافیا،هنر و میراثفرهنگی)کم بوده و این مقدار،7%کل موارد بررسی شده را تشکیل میدهد."