خلاصه ماشینی:
"5 نقش تصادف در جریان تاریخی در اینجا یک نظریهء دیگر"حد وسط"در برابر آن دو نظریه مخالف وجود دارد که طرفداران دو نظریه فوق نادیده گرفتهاند مطابق این نظر با اینکه نقش قهرمان در تاریخ قابل انکار نیست ولی قهرمان تنها سازنده تاریخ نمیباشد،طبق این نظر مردان 4-روند نهضتهای ملی و اسلامی در ایران،غلامرضاانصافپور ص 228 5-رجوع شود به کتاب"نقش شخصیت در تاریخ"اثر پلخانف ترجمه خلیل ملکی بزرگ را"تصادف"در جریان تاریخی وارد میکند،در حالیکه محیط اجتماعی، به عنوان یک عامل انتخاب کننده،فرصتهای لازم را برای انجام شدن کار آنها فراهم میکند6 روی این اصل،در قیام سیاه جامکان به رهبری ابومسلم جامعه اسلامی به خصوص جامعه ایرانی دستخوش بحران بود عوامل مقاوم و نگهدارنده رژیم بنیامیه رو به ضعف میرفت در برابر این"تصادف"خود را باخت بلافاصله تشعشعات خیرهکننده این آتشفشانی شگفت سراسر کشور را فرا گرفت.
14و برخی هم نژاد او را کرد نوشته اند15 6-رجوع شود به قهرمان در تاریخ نوشته سید نی هوگ،ترجمه خلیل ملکی ص 15 7-البداء و التاریخ ج 2/93 8-اخبار الطول،ص 351 9-الوزراء والکتاب ص 131 10-کامل ابن اثیر ج 4/254 11-تاریخ فخری،185 12-و فیات الاعیان ج 1/280 13-تاریخ گزنده،ص 282 14-مجمل التواریخ و القصص ص 315 15-یکی از شعرای عرب که از معاصران ابومسلم بود در اشعار خود او را هجو کرد و گفت: ابا مجرم ما غیر الله نعمة علی عبده حتی بغیرها العبد افی دولة المنصور حالت غدوة الا ان اهل الغدر آبائک الکرد (ابن خلکان 1/823) درباره نسب او نیز اختلاف زیاد است."