چکیده:
میرزا محمد علی صائب تبریزی از شعرای پر کار قرن یازدهم هجری و از بزرگترین
شعرای سبک هندی یا اصفهانی است.این شهسوار میدان خیال- که لطایف و مختصات سبک هندی
یا اصفهانی در شعر او بیشترین جلوه را دارد و زیبایی و غرابت شعر او ناشی از تازگی
مضامین و طرفگی تجربیات و تصاویر شاعرانه اوست-تصاویر شاعرانه را در خدمت القای
عواطف، احساسات و اندیشههای خویش قرار داده است.یکی از این تصاویر تشبیه است.صائب
در شعر خویش هم از تصاویر تشبیهی برای بیان مقصود خود استفاده کرده و هم زیباییهای
دیگر بلاغی را با تشبیهات خود همراه ساخته است.جالب اینکه در بیشتر موارد، این
زیباییهای بلاغی یا در متن تشبیه هستند یا در ارتباط مستقیم با تشبیه.تلاش
نگارندگان در این نوشته بر آن است تا درباره همراه شدن دیگر
عوامل زیبایی بلاغی با تشبیه، در شعر صائب، بحث و بررسی مختصری
داشته باشند.
خلاصه ماشینی:
"برای مثال، وقتی میخواه بگوید:عشق باعث بینایی و بصیرت میشود و بلبل وقتی به سبب عشق صاحب بصیرت شد، از دیدن مناظر پاییز درمییابد که این پاییز، بهاری و این هجران، وصالی در پی دارد، مطالب را به همراه تصاویری اینگونه بیان میکند: به چشم بلبل مستی که عشق سرمه کشید رخ بهار ز آیینه خزان پیداست (1656) 1 تصویرهای شاخص بیت بالا عبارتند از: رخ بهار:استعاره مکنیه(تشخیص) آیینه خزان:تشبیه بلیغ اضافی سرمه کشیدن عشق به چشم بلبل:استعاره مکنیه(تشخیص) و یا هنگامی که میخواهد زیبایی معشوق را توصیف کند، میگوید:قامت یار آنچنان زیبا بود که باعث شده بود آب هم مشتاق و آرزومند او شود و بخواهد در پای او بیفتد: سرو بالا دست او از خارخار پای بوس خار در پیراهن آب روان افکنده بود (2635) سرو بالادست:استعاره از قامت زیبای معشوق پیراهن آب روان:استعاره مکنیه تعلق خاطر آب به افتادن در پای معشوق و بوسیدن پای او:استعاره مکنیه (تشخیص) خار در پیراهن افکندن:کنایه از آزار رساندن در بیت بالا علاوه بر تصویرهایی که مشخص شده و زیباترین آنها شخصیت بخشی به یک عنصر بیجان(آب)است، تشبیه مضمری از نوع تفضیلی آن، نیز وجود دارد و آن اینکه:آب وقتی سرو قامت معشوق را دید، دیگر علاقهای به رفتن در پای سروهای باغ را نداشت و دوست داشت به پای بوس او بیاید."