چکیده:
در این مقاله سعی شده است ابتدا معنی و مفهوم «معنی بیگانه» از دیدگاه صائب بررسی و
با مراجعه به دیوان و کشف شاخصههای اصلی شعر او روشن گردد که مصادیق «معنی بیگانه»
در شعر او چیست؟ ویژگیهایی که شاعر تلاش شعریاش را مصروف به دستیابی بدان کرده،
کدام است؟ با دقت در سبک شعر او و کشف شاخصههای سبکی آن دریافتیم که «معنی بیگانه»
از نظر شاعر خلق مضامین و کشف شبکههای تازة تداعی و تناسبات است که بیشتر از رهگذر
ساختارهای بلاغی خاصی چون اسلوب معادله، ایهام تناسب بهخصوص نوع خاصی از آن یعنی،
ایهام تناسب حاصل از تشبیه + کنایه (= کنایههای ایهامی ـ استعاری) صورت میپذیرد.
خلاصه ماشینی:
چکیده در این مقاله سعی شده است ابتدا معنی و مفهوم «معنی بیگانه» از دیدگاه صائب بررسی و با مراجعه به دیوان و کشف شاخصههای اصلی شعر او روشن گردد که مصادیق «معنی بیگانه» در شعر او چیست؟ ویژگیهایی که شاعر تلاش شعریاش را مصروف به دستیابی بدان کرده، کدام است؟ با دقت در سبک شعر او و کشف شاخصههای سبکی آن دریافتیم که «معنی بیگانه» از نظر شاعر خلق مضامین و کشف شبکههای تازة تداعی و تناسبات است که بیشتر از رهگذر ساختارهای بلاغی خاصی چون اسلوب معادله، ایهام تناسب بهخصوص نوع خاصی از آن یعنی، ایهام تناسب حاصل از تشبیه + کنایه (= کنایههای ایهامی ـ استعاری) صورت میپذیرد.
این شگردها از نظر صائب تلاش برای تازگی لفظ است که او پایبند آن نیست: یاران تلاش تازگی لفظ میکنند صائب تلاش معنی بیگانه میکند (4/2022) معنی بیگانه از نظر صائب خلق مضمون و شبکههای تازة تداعی و کشف مناسبات از رهگذر ساختارهای بلاغی خاص و ویژه است که شاکلههای اصلی سبک شخصی او به شمار میروند.
آنچه صائب در پی آن است، نوع خاصی از ایهام تناسب است که از ترکیب تشبیه و کنایه حاصل میشود؛ بدانگونه که شاعر دو امر را به یکدیگر تشبیه میکند و آنگاه یکی از ملائمات مشبه را میآورد که نسبت به «مشبهبه» معنای حقیقی و نسبت به «مشبه» معنای کنایی دارد مانند هر که آمد در غم آباد جهان چون گردباد روزگاری خاک خورد آخر بههم پیچید و رفت (2/684) مشبه: انسان، مشبهبه: گردباد.