خلاصه ماشینی:
این کتاب دایره المعارف گونه در 9 باب تالیف شده مطالب آن از این قرار است:باب اول:درباره کره زمین و آنچه پیشینیان درباره شکل آن گفتهاند؛باب دوم:درباره کانهای هفتگانه و سنگهای با ارزش و آنچه بر خاک برتری دارد؛باب سوم: درباره رودهای پر آب روان،چشمه سارها، چاهها و سرچشمههای گوناگون و شگفتانگیز؛باب چهارم:سخن از بسیاری آبهای زمین و آنچه پیشنیان درباره احاطه شدن همه زمین با آب، مگر خشکیهای آن،گفتهاند و بیان علت شوری و گوارایی آب و سخن از آبخستهای مشهوری که نزدیکی ساحلهای شناخته شده واقعند؛باب پنجم درباره دریای روم که به یونانی نیطس خوانده میشود و برون شد آن از خلیج اسکندر "زفان"است و سخن از مرزهای،کنارهها،آبخستها و شگفتیهای آن و علت نسبت آن خلیج به اسکندر؛باب ششم:درباره اقیانوس جنوب و بزرگترین خلیجی که از آن بیرون میآید و با نام سرزمینهای خود خوانده میشود و سخن از مد و جزر،آبخستها، جانوران شگفتانگیز و رستنیهای کمیاب آن دریا،باب هفتم:درباره کشورهای بزرگ خاور زمین سرزمینها و کشورهایی که مسلمانان بر آنها چیرگی یافتند و سخن از شهرهای آنها و آنچه در آن شهرهاست؛باب هشتم:درباره کشورهای باختریای که در پس سرزمینهایی که برشمردیم قرار دارد و از شهرهای مصر و نیز از دیگر سرزمینها و شهرها و روستاها،یکی پس از دیگری تا کنارههای اقیانوس باختریادامه مییابد؛باب نهم: درباره انتصاب ملتها به سام،حام،و یافث،فرزندان نوح پیامبر(ع)،و یاد کرد پارهای از ویژگیهای آن و نام ماهها،روزها،عیدها و ویژگی شهرهایشان.