چکیده:
ارائه وظایف شعر متعهد و هنر متعالی از دیدگاه افلاطون،تولستوی، لئوناردو و...،بررسی نمادگرایی در شعر چریکی ایران و مطابقت آن با نمونههای جهانی،ارائهء تئوریهای موجود دربارهء شعر چریکی و بررسی نقاط مشترک آن با آثار سلمان هراتی،از مقدمات این نوشته است. ادبیات پایداری ریشهای به قدمت پیدایش بشر دارد و نخستین گونهء آن،برمیگردد به نخستین ظلمی که در حق بشر روا داشتهاند.بر اساس تعاریف جامع و کامل،دو نوع ادبیات پایداری در جوامع وجود دارد؛ یکی مربوط میشود به مقاومت در برابر ظلمهای داخلی و مبارزه با حکومتها،و دیگری به مقاومت در برابر تجاوزهای بیگانگان و جنگها میپردازد. در این مقاله سعی کردهایم ریشههای پیدایش شعرهای وطنی و انقلابی و ویژگیهای خاص این اشعار را در ایران پیدا کنیم و دورههایی که بیشترین سرایش شعرهای وطنی را داشتهاند،معرفی نماییم و بخشی از شعرهای سلمان هراتی را که در زمینهء انقلاب و آرمانگرایی،انقلاب و نهضتهای رهاییبخش و ستایش امام خمینی(ره)است،خوانش و بررسی کنیم.بیان نظریهء«وطن»در شعر سلمان و تفاوت آن با وطن در اشعار دیگر شاعران،از نکات درخور اعتنای این بخش از مقاله است. در بخش دوم،با مرور دورههای زمانی شعرهای دفاع مقدس،به جریانشناسی شعر دفاع مقدس و بررسی آثار دفاع مقدسی سلمان هراتی در سه موضوع جریانشناسی شعر دفاع مقدس،«جنگ و حسرتنصیبی»، «جنگ و شهیدان»و«جنگ و عافیتطلبان»پرداختهایم.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله سعی کردهایم ریشههای پیدایش شعرهای وطنی و انقلابی و ویژگیهای خاصّ این اشعار را در ایران پیدا کنیم و دورههایی که بیشترین سرایش شعرهای وطنی را داشتهاند،معرفی نماییم و بخشی از شعرهای سلمان هراتی را که در زمینهء انقلاب و آرمانگرایی،انقلاب و نهضتهای رهاییبخش و ستایش امام خمینی(ره)است،خوانش و بررسی کنیم.
سلمان و شعر انقلاب مقدّمه در تعریف ادبیات پایداری و زمینهء پیدایش آن در طول تاریخ بشر،باید گفت نخستین جلوههای این ژانر ادبی،زمانی پدیدار شد که نخستین ظلم برانسان روا داشته شد،و در تاریخ اسلام نیز اگر کندوکاوی داشته باشیم،اوج آن را در حادثهء بزرگ کربلا خواهیم دید.
بیشترین سابقهء سرایش،چه از لحاظ کمّی و چه کیفی،در بین شاعران مشروطیت و عصر بیداری به چشم میخورد؛اما پس از مشروطیت،در دورهء معاصر و به ویژه در شعر پس از انقلاب و شعر جنگ،توجه شاعران به این مضمون بیش از پیش شده است؛به گونهای که لایههایی از اشعار دفاع مقدّس را نیز میتوان به این مضمون اضافه کرد.
با توجه به این تعریف،آثار شعری سلمان هراتی با موضوع پایداری را میتوان به دو گونه تقسیم کرد؛آثاری که در زمینهء مقاومت در برابر«حکومت»سروده و آثاری که در برابر تجاوز و تعدّی«بیگانه» خلق نموده است.
سلمان هراتی نیز با سرودن از امام خمینی(ره)و شهیدان شاعری است که در مدینهء فاضلهء افلاطون برای خود جایگاهی دارد.
و با توجه به نظر لئوناردو،شاعر باید مثل آینه،همهء حوادث اطراف خود را منعکس کند،که دراین زمینه نیز سلمان هراتی در شعر دفاع مقدّس،با سرودن احوال افراد عافیتطلب،به این مهم دست یافته است.