چکیده:
از جمله مباحث پر دامنه و چالش برانگیز میان عالمان و اندیشمندان اسلامی، بحث تحریف قرآن کریم است.وقوع برخی تغییرات در ساختار ظاهری آیات قرآن،به جهت قالب وحیانی و تکیه بر شنیدار و نوشتارهای ابتدایی،پدیده ای طبیعی و تا حدودی گریز ناپذیر می نماید؛اما بی گمان این ویژگی ها در جریان ارسال پیام الهی کم ترین ضعف و وهنی را در پی نداشته و قرآن،هماره معجزه ای جاودانه است.اما گاه به استناد روایاتی،علاوه بر تحریفاتی در حوزه معانی، حروف و کلمات برخی آیات،به وقوع نقصان در قرآنی که اینک در اختیار است، تاکید و اصرار شده است.یکی از تفاسیر کهن ماثور که روایاتی به ظاهر موهم به تحریف قرآن کریم در آن گزارش شده،تفسیر فرات کوفی است.این نوشتار با مورد پژوهی در این تفسیر،به این معنا رسیده است که برخلاف تصور شایع که بخش قابل توجهی از روایات تحریف برگرفته از کتاب تفسیر فرات است،تنها تعداد 17روایت از 775روایت این تفسیر،در ارتباط با(طیف بحث)تحریف است و نه بیشتر.
خلاصه ماشینی:
"بدین معنا که چه تعداد روایات ناظر به تحریف در این تفسیر آمده است؟آن روایات کدامند؟آیا این روایات به واقع بیانگر تحریف قرآن اند؟آیا امکان تحلیل متن این روایات به گونه ای دیگر که به تحریف ناظر نباشد،نیست؟و سرانجام آیا واقعا تفسیر فرات در نشر روایات تحریف در منابع پس از خود نقش قابل توجهی داشته است؟ چگونگی نزول،کتابت وحی،لهجه ها و قراءات،خط و مسائل مربوط به آن(اعجام، شکل،حروف و کلمات مشابه و…)اختلاف مصاحف صحابیان،جمع و تدوین قرآن،از جمله عوامل زمینه سازی هستند که بحث تحریف به نوعی با آن ها در ارتباط است.
شیخ طبرسی هم در مجمع البیان(البته با حذف اسناد)همین شیوه را دنبال کرده و این روند در تفاسیر بعدی نیز ادامه یافته است؛به عنوان مثال علامه مجلسی در بحار الأنوار دقیقا مشخص کرده که از چه منابعی(شیعی و سنی)روایت کرده،اما کسانی که از این مشایخ نقل کرده اند یا به دلیل بی توجهی یا کج فهمی،دچار اشتباه شده و برخی از روایات اهل سنت را به عنوان روایاتی شیعی مطرح ساخته اند؛ واین جریان در منابع دوره های بعد کاملا با اسم و رسم شیعی نقل و انتقال یافته است.
24 هرچند گاه در صحت برخی از این مستندات نتوان به راحتی تردید کرد،اما امکان این که این گونه روایات(که عموما روایاتی آحادند)،اساس قبول وقوع تحریف در قرآن کریم،قرار گیرد،به استناد آیات و روایات معتبر و دیگر قرائن تاریخی و موازین عقلی کاملا مردود وسخت مورد مناقشه عالمان و اندیشوران جهان اسلام است،و غالب عالمان اسلامی در هر دو مکتب خلفا و اهل بیت(ع)،برسلامت قرآن از هرگونه تحریفی تأکید دارند25 افزون بر این که دلالت این گزارش ها را برای اثبات چنین ادعایی ناکافی می دانند ."